Raketni napad je izveden iz Pojasa Gaze, a ranjeno je najmanje stotinu ljudi, dok je pet njih izgubilo život.
Šta je Hamas?
Hamas ili Islamski pokret otpora militantni je pokret koji okuplja palestinske nacionaliste na Zapadnoj obali i u Pojasu Gaze i koji se zalaže za stvaranje samostalne palestinske države u istorijskim granicama.
Hamas je osnovan 1987. godine neposredno nakon izbijanja palestinskog ustanka (prve intifade) kao ogranak međunarodnog Muslimanskog bratstva, čije je izvorište susjedni Egipat. Osnivač je bio šeik Ahmad Jasin.
U skladu sa takvim uticajima, ideologija Hamasa temelji se na sunitskom islamizmu i lokalnim nacionalističkim i anticionističkim aspiracijama. Pristalice Hamasa zagovaraju “sveti rat“, odnosno džihad, što se prethodnih decenija mahom odnosilo na akcije usmjerene protiv Izraela.
Za razliku od umjerenog pokreta Fatah, koji je na vlasti u Zapadnoj obali, Hamas se protivi pregovorima ili postizanju kompromisa oko statusa palestinske države, tvrdeći da “osim džihada nema drugog rješenja“ za ovaj problem.
Prvi okršaj Izraela i Palestine 1989. godine
Do prvog okršaja između pristalica Hamasa i Izraela došlo je 1989. godine za vrijeme Intifade, prilikom čega su dva izraelska vojnika zarobljena i likvidirana. Sukob se opet rasplamsao 2000. godine izbijanjem Druge Intifade i narednih pet godina u sukobima je poginulo oko 5.500 Palestinaca i 1.100 Izraelaca.
Na parlamentarnim izborima u Palestini održanim u januaru 2006. godine, Hamas je odnio većinsku pobjedu u odnosu na suparnički Fatah, osvojivši 76 od ukupno 132 parlamentarnih mjesta.
Ubrzo nakon pobjede Hamas je ponovio ranije izneseni prijedlog o palestinskoj državi u okvirima okupiranih teritorija i odbacio korišćenje samoubilačkih napada, ali uz naglasak da zadržava pravo na oružani odgovor protiv izraelske okupacije.
Rezultati navedenih izbora su doveli do drastičnog rascijepa između dvije glavne palestinske političke stranke, koji je tokom 2007. godine prerastao i u oružani sukob nakon kojeg je Hamas zadržao kontrolu nad Pojasom Gaze, a Fatah nad Zapadnom obalom.
Više država uvrstilo Hamas na listu terorističkih organizacija
Hamas su na liste terorističkih organizacija uvrstile vlade Izraela i Amerike, zajedno sa bliskim zapadnjačkim saveznicima kao što su Kanada, Japan i EU, odnosno arapskim poput Jordana i Egipta.
Druge zapadnjačke države kao što su Velika Britanija, Australija i Novi Zeland na spisku terorističkih grupa drže samo brigade al-Kasam, Hamasovo vojno krilo. Sa druge strane, istočne sile poput Rusije, Kine, Irana i Turske odbacuju takvu klasifikaciju i priznaju Hamas kao legitimnog i demokratski izabranog predstavnika Palestinaca.
Kako je Izrael pomogao da se stvori Hamas
Trenutne borbe prikrivaju veće izazove sa kojima se suočavaju Izraelci i Palestinci, uključujući i pitanje kako dodijeliti jednaka prava milionima Palestinaca koji žive pod okupacijom u slučaju da se posebna palestinska država ne ispostavi kao održivo rješenje.
Takođe prikrivaju neobičnu Hamasovu istoriju. Do određenog stepena, islamistička organizacija mora jevrejskoj državi da zahvali na postojanju. Hamas je nastao u vrijeme Prve intifade, odnosno pobune, poveljom koja je sada ozloglašena po svom antisemitizmu. Ali više od jedne decenije prije toga, izraelske vlasti su omogućile njegov uspon.
U to vrijeme glavni izraelski neprijatelj bila je stranka Fatah pokojnog Jasera Arafata, koja je činila srce Palestinske oslobodilačke organizacije (PLO). Fatah je bio sekularan i uliven u kalupe drugih revolucionarnih, ljevičarskih gerilskih pokreta koji su vodili pobune širom svijeta tokom Hladnog rata. PLO je vršio atentate i otmice i, iako su ga susjedne arapske države priznale, Izrael ga je smatrao terorističkom organizacijom. Operativci PLO na okupiranim teritorijama suočili su se sa brutalnom represijom izraelske bezbjednosne države.
“Kad se osvrnem na lanac događaja, mislim da smo pogriješili”
U međuvremenu, aktivnosti islamista povezanih s egipatskim zabranjenim Muslimanskim bratstvom bile su dozvoljene u Gazi – što je bilo radikalno odstupanje od vremena kada je pojasom upravljala sekularno-nacionalistička egipatska vlada Gamala Abdela Nasera.
Egipat je izgubio kontrolu nad Gazom arapsko-izraelskog rata 1967. godine, kada je Izrael zauzeo Zapadnu obalu. Naser je 1966. godine pogubio Seida Kutba, jednog od vodećih ideologa Bratstva. Izraelci su Кutbove pristalice na palestinskim teritorijama, uključujući šeika Jasina, kasnijeg osnivača Hamasa, vidjeli kao manje zlo od Arafatovog PLO, prenosi Blic.
– Kad se osvrnem na lanac događaja, mislim da smo pogriješili. Ali u to vrijeme niko nije razmišljao o mogućim posljedicama – rekao je jedan izraelski zvaničnik koji je radio u Gazi osmdesetih godina u intervjuu.
Najnovije vijesti Srpskainfo i na Viberu