Magazin

Zagonetna istorija Srba (51): Rađanje tehnosvijeta

Vladar koji je obilježio istoriju Srba početkom XX vijeka bio je svakako Aleksandar Karađorđević.

FOTO: BRITISH PATHE/YOUTUBE/SCREENSHOT

Masonska tvorevina kralja Aleksandra Karađorđevića, nazvana 1918. godine Kraljevina Srba, Hrvata i Slovenaca, kasnije je doživjela svoj nastavak kroz ideju Jugoslavije.

Aleksandrova želja je bila da svi Srbi žive zajedno na istoj teritoriji i u istoj državi, a da zarad toga žrtvuje ime Srbije. Država Južnih Slovena se nije pokazala kao najbolja opcija, jer se do kraja XX vijeka prosto urušila.

Od 1918. godine Srbija je postala sastavni dio Kraljevine Jugoslavije, ustavna, parlamentarna i demokratska monarhija na čelu s dinastijom Karađorđevića, što je uzrokovalo konačan rascjep velike Austrougarske monarhije. Međuratna istorija Jugoslavije, u kojoj su srpski, hrvatski i slovenački narod vodili glavnu riječ, bila je poprište žestokih političkih okršaja i neprekidne stranačke borbe za vlast (Demokratska, Radikalna, Seljačka, Komunistička, Jugoslovenska radikalna zajednica, Blok narodnog sporazuma itd). Uprkos dosta složenoj političkoj situaciji u zemlji, jugoslovenski narodi su više nego ikad ranije bili povezani duhovno i kulturno.

S.Ž. Marković u studiji “Književni pokreti i tokovi između dva svjetska rata” ističe duh zajedništva: “Stvaranjem Jugoslavije poslije Prvog svjetskog rata, životne prilike u novoj zajednici, uz sve osobenosti i nepovoljnosti za pojedine narode u njoj, donijeli su jedan bitno novi osnov za dalji razvoj materijalnih i duhovnih oblasti. Omogućeni su neposredni dodiri i zajedničke akcije pisaca, lakše se upoznavalo i sarađivalo: istovremeno su djelovali svi činioci životne zajednice koja, pored sve neprihvatljivosti politike na kojoj je stvarana, nije bila mehanička tvorevina, već je imala istorijske, ekonomske i kulturne razloge za svoje postojanje.”

Srpski pisci i umjetnici u međuratnom periodu bili su apsolutno upućeni u nova zbivanja i strujanja u Evropi i njihov kosmopolitski duh nastao je kao posljedica medijske revolucije. Početkom XX vijeka na srpske intelektualce imali su uticaja brojni duhovni pokreti poput teozofije Helene Petrovne Blavacke i antropozofije Rudolfa Štajnera. Utopijske ideje bile su česte u tom periodu, jer se pred očima mnogih pomaljao jedan novi svijet. Srpski međuratni utopisti živjeli su u vrijeme kada se moderni svijet (tehnosvijet) već formirao, a nova duhovnost još uvijek nije zamijenila staru.

Lutajući kroz duhovni svijet u kojem više nije bilo mjesta za Boga, mnogi od njih su utočište potražili u utopiji (Dragutin Ilić, Ljubomir Micić, Dimitrije Mitrinović, Miloš Crnjanski, Rastko Petrović, Dušan Nikolajević, Vladimir Velmar Janković, Živojin Vukadinović).

(Kraj)