Devedesete godine su, osim novih ratova na području bivše SFRJ, iznjedrile i autentičan domaći proizvod zvani turbofolk.
Velike zvijezde novokomponovane muzike, koja je koketirala sa tehno popom, bile su Ceca Ražnjatović, Jelena Karleuša, Dragana Mirković, ali i niz manje uspješnih izvođača poput Ivana Gavrilovića, Viki Miljković, Đoganija i drugih. To što srpski narod voli orijentalno haremsku atmosferu, sve sa trbušnim plesom i zavodljivim disko zurlama, vjerovatno je ostalo kao neki mazohistički trag koji spaja petstogodišnje srpstvo ropstvo pod Turcima i desetogodišnje ropstvo pod MTV superdizajniranim svijetom.
Davne 1988. godine sasvim slučajno gospodin Antonije Pušić je to imenovao kao turbo folk. Isti gospodin, poznatiji kao Rambo Amadeus, na svom prvom albumu “O tugo jesenja” karikirao je pjevanje raznih Šemsi i Jašara, a narodnjački melos vješto je uklapao sa modernim dens aranžmanima. Prije Ramba bilo je tu i tamo usamljenih turbo folk parodija kao što su bile na primjer stvari Hali Gali Halida “Hajde da se drogiramo” i čuveni spot “Zagreb moj”.
Ono što je Rambo radio svjesno kao parodiju kakvom su skloni svi pop intelektualci, mnogi su kasnije nesvjesno prihvatili kao vrlo ozbiljnu regularnu stvar. Pjevanje blisko arlaukanju i atonalno zavijanje u tursko albanskoj tradiciji, što je Rambovom slučaju predstavljalo sprdačinu sa domaćim folk motivima najnižeg ranga, par godina kasnije postalo je legitimni novi stil.
Turbo folk se naročito razvio tokom perioda nepravednih sankcija i hiperinflacije koje su Srbiju pohodile u periodu 1993-94. Veliki hitovi poput “Dvesta na sat” Ivana Gavrilovića, “Gori more, tope se planine” Željka Šašića, “Dal’ si ikada mene volela” Kneza, “Otkačim” Mire Škorić, “I posle svega ja volim njega” Zorice Brunclik, kao i cjelokupni opusi Cece, Dragane i Dare Bubamare, te konačno Jelene Karleuše, ustoličili su žanr turbo folka i postavili ga na sasvim stabilno mjesto u istoriji domaće muzike.
Međutim, problem nije bio toliko u ovim provjerenim zvijezdama i njihovim pjesmama koliko u gomili netalentovanih i užasnih epigona, koji su od turbo folka napravili nakazu. Dizajn spotova turbo folka predstavlja najčešće uobičajeni kič milje lokalnih i inostranih disko klubova. U ikonografiju spadaju novi modeli automobila i džipova, i odgovarajući mačo muškarci, turbo dizelaši sa lancima i pištoljima ili super pederasti manekeni, kao i ljepotice sa ovih prostora, utegnute u helanke i prikladnu garderobu šljaštećih boja. Dejan Milićević i Zli, autori spotova za turbo folk zvijezde, stvorili su svojevrsnu kič estetiku, koja zahtijeva posebnu priču.
Najinteresantniji spot iz prvog perioda turbo folka bio je za pjesmu famoznog refrena “Nikom nije lepše nego nama” u kome mladi i razigrani momci i djevojke đuskaju ispred jedne štale i piju mlijeko iz boca koka-kole. Za nekoga ko nije živio u jadu i bijedi hiperinflatorne Srbije, turbo folk je svakako zanimljiva egzotika i o njemu se već pišu naučne studije, poput doktorske disertacije Erika Gordija sa LA univerziteta.
Turbo folk se povremeno parodira na takozvanim šoder listama.
(Nastaviće se)
Raniji tekstovi:
Pop ikone od Tita do Cece (1): Tito i okultno
Pop ikone od Tita do Cece (2): Mediala
Pop ikone od Tita do Cece (3): Miro Glavurtić i Dragoš Kalajić
Pop ikone od Tita do Cece (4): Konceptualisti SKC
Pop ikone od Tita do Cece (5): Živorad M. Slavinski
Pop ikone od Tita do Cece (6): Novotalasna mistika
Pop ikone od Tita do Cece (7): Srpska fantastika
Pop ikone od Tita do Cece (8): Slobodan Milošević i nova Srbija
Pop ikone od Tita do Cece (9): NATO bombardovanje Srbije
Najnovije vijesti Srpskainfo i na Viberu