Uprkos brojnim pozivima da se Izrael diskvalifikuje sa takmičenja zbog “brutalnog oružanog sukoba u Gazi”, nakon žrijeba kojim je određen redoslijed nastupa zemalja jasno je da će se izraelska zastava vijoriti u Malmeu.
Istovremeno, dok je Island jedna od zemalja koja poziva na zabranu učešća Izraela, na tamošnjem nacionalnom takmičenju favorit za pobjedu je Bašar Murad, pjevač palestinskog porijekla, pa je tako Island trenutno treći na kladionicama za trijumf na takmičenju u maju.
Nije ovo prvi put da popularno takmičenje nazivaju “političkim”. Posljednji put kada su te optužbe stigle, mnogi bi rekli s pravom, bilo je 2022. godine sa pobjedom Ukrajine, u kojoj je samo tri mjeseca ranije izbio rat. Sa 192 poena od žirija i nevjerovatnih 439 poena od publike, Kaluš orkestra sa pjesmom “Stefanija” bio je ubjedljivi pobednik, ali zbog rata, koji u Ukrajini bukti i dalje, uloga domaćina Pjesme Evrovizije 2023. pripala je drugoplasiraoj Velikoj Britaniji.
Ovogodišnje takmičenje, na žalost, donijelo je i nove kontroverze, piše Euronews. Ukrajina je na kladionicama treću godinu zaredom glavni favorit za trijumf, a pri samom vrhu nalaze se i Island i Izrael. Nakon što su se umjetnici sa Islanda i iz Finske suprotstavili učešću Izraela, javno su se oglasili umjetnici iz zemlje domaćina. Više od 1.000 švedskih umjetnika potpisalo je otvoreno pismo protiv učešća Izraela na muzičkom takmičenju, uključujući poznate međunarodne izvođače kao što je Robin i nekadašnje učesnike kao što je operska pjevačica Malena Ernman, inače majka klimatske aktivistkinje Grete Tunberg.
Evropska radiodifuzna unija (EBU), podsjetimo, isključila je Rusiju iz takmičenja nakon pokretanja invazije na Ukrajinu. Godinu prije isključena je i Bjelorusija zbog, kako je navedeno, načina na kojim se odnosila prema ljudskim pravima i slobodi štampe.
Izraelsko-palestinski sukob i ranije bio u fokusu
Palestinski pjevač Bašar Murad zvanično je imenovan za kandidata na nacionalnom takmičenju za predstavnika Islanda. Murad, poznat po tome što se kroz svoju muziku bavi temama kao što su izraelska okupacija i rodna ravnopravnost na Bliskom istoku, biće među 10 umjetnika koji se bore za mjesto u polufinalu Songvakepnin 2024.
Tridesetogodišnji pop umjetnik sarađivao je sa bivšim predstavnicima Islanda na Evroviziji – Hatari, pank rok grupom poznatom po svom otvorenom protivljenju prisustvu Izraela na palestinskim teritorijama tokom takmičenja održanog u Izraelu 2017. godine. Kladionice Muradu trenutno daju šansu od 41 odsto za pobjedu na nacionalnom izboru.
Da sve bude zanimljivije, Tali Golegrant, pjevačica porijeklom iz Izraela, trijumfovala je na takmičenju za predstavnika Luksemburga, uprkos tome što su kladionice čak 49 odsto šanse davale drugoj pjesmi.
U komentarima na gotovo svakoj objavi na društvenim mrežama koja se tiče Luksemburga sada se vijori izraelska zastava.
Tema izraelsko-palestinskog sukoba i ranije je dospijevala u fokus na ovom muzičkom takmičenju. To je bilo posebno izraženo tokom takmičenja 2019. godine koje je održano upravo u Tel Avivu. Godinu ranije u Lisabonu je na Evroviziji pobijedila izraelska pjevačica Neta, a manje propalestinske grupe protestovale su tokom takmičenja.
Uoči takmičenja, pomenuta islandska grupa Hatari je dospjela na naslovne strane zbog svojih političkih izjava o izraelskoj okupaciji Palestine, što je izazvalo upozorenje Jona Ola Sanda, izvršnog supervizora EBU, upozoravajući da se ne pomijeraju granice tolerancija EBU-a. Uprkos upozorenju, tokom finala, članovi Hatarija istakli su transparente i palestinske zastave kada je objavljen rezultat teleglasanja za Island. EBU je na kraju kaznio Island zbog kršenja propisa takmičenja.
Gostujući u revijalnom dijelu iste večeri američka pjevačica Madona na bini je imala igrače koji su na kostimima nosili izraelsku i palestinsku zastavu. Pjevačica je kasnije rekla da je to bila “poruka mira i jedinstva”, ali EBU nije bio baš entuzijastičan.
Iako pravila takmičenja strogo zabranjuju bilo kakvu promociju političkih poruka, ovo je bilo više puta kršeno u prošlosti i od strane samih organizatora. Između ostalog, tokom prošlogodišnjeg takmičenja u Liverpulu prikazana su i plavo-žuta krila na ekranu kao znak solidarnosti sa Ukrajinom, podsjeća Euronews.
Još malo politike na Evroviziji
U protekle dvije decenije gotovo da nije prošlo takmičenje na kojem bar na trenutak nije bilo neke kontroverze u vezi sa nekim takmičarom. Situacija je posebno problematična od 2014. godine i ruske aneksije Krima, kada su zaoštreni odnosi Kijeva i Moskve, a gotovo svaki izabrani predstavnik dvije zemlje bio problematičan za drugu stranu.
Ukrajina je svoju drugu pobjedu u istoriji takmičenja (prva je bila pobjeda Ruslane 2004.) izvojevala 2016. godine kada je Džamala trijumfovala sa pjesmom “1944” čiji tekst referiše na deportaciju krimskih Tatara. S obzirom na događaje na Krimu mnogi su vidjeli ovo kao “politički stav” prema Rusiji.
Iako je sljedeće godine bilo poziva da Rusija bojkotuje takmičenje u Kijevu, oni nisu uslišeni, pa je za predstavnicu izabrana Julija Samojlova. Međutim, njoj je ulazak u Ukrajinu zabranjen jer je 2015. godine, prema ukrajinskom zakonu, ušla na Krim ilegalno, odnosno ušla je na poluostrvo preko teritorije Rusije, a ne Ukrajine. Nuđeno joj je da se takmiči “iz daleka” ili da Rusija izabere drugog predstavnika, što je odbijeno i što je na kraju dovelo do toga da se Rusija povuče.
Prethodno, sa takmičenja 2009. godine povukla se Gruzija. Ta zemlja je, na takmičenju koje se inače te godine održavalo u Moskvi, htjela da nastupi sa pjesmom “We Don't Wanna Put In”, što je nakon rusko-gruzijskog rata za neke jasno sugerisalo na ruskog predsjednika Vladimira Putina. Iako su postojali pozivi da tekst pjesme bude promijenjen, Gruzija je odlučila da ipak ne učestvuje.
Najnovije vijesti Srpskainfo i na Viberu