Prva ukrštenica je objavljena na današnji dan, 21. decembra 1913. godine, u zabavnom dodatku nedjeljnika “New York Worlda”, a sastavio ju je Britanac Artur Vin.
Za kratko vrijeme ova enigmatska inovacija postala je veoma popularna i tokom ranih dvadesetih godina 20. vijeka su i drugi izdavači novina počeli da je štampaju u svojim izdanjima. Tokom vremena ona je poprimila svoju prepoznatljivu formu – sa crnim poljima kojih nije bilo u ukrštenici Artura Vina. Nakon uspjeha u Americi prenijeta je i u Evropu, pa je tako u Engleskoj prva ukrštenica objavljena 1922, dok je 1925. u Parizu počeo da izlazi prvi specijalizovani list sa ukrštenim riječima.
Prve ukrštene riječi u Ujedinjenom Kraljevstvu objavljene su u februaru 1922. u Pirsons magazinu, a prva Tajmsova ukrštenica je štampana 1. februara 1930. Britanski autori ukrštenica su ubrzo smislili nove varijacije ukrštenih riječi, a jedna od njih je kriptična ukrštenica kod koje se tražena rješenja ne opisuju direktno, već kroz rješavanje neke druge zagonetke.
Smatra se da najteže i najkvalitetnije ukrštene riječi donosi američki Njujork tajms, u kojem se ova zagonetka bez prekida objavljuje od 1942.
Prva moderna ukrštenica u Srbiji objavljena je 18. marta 1925. u Ilustrovanom listu, a potom i u Dečjim novinama broj 2 od oktobra 1925. Autor ove druge je izvjesni Č. Aleksijević Braca. U dnevnom listu “Politika” ukrštene riječi su počele da se redovno objavljuju od 2. marta 1933, a poslije prekida u ratnom periodu, od 18. novembra 1952.
Pored standardne forme, danas postoji veći broj raznih vrsta ukrštenica s obzirom na lik, broj crnih polja, opise, izbor riječi… Ovdje su navedene one koje se najviše sreću u enigmatskoj štampi na području Srbije i bivše Jugoslavije.
Klasična (standardna) ukrštenica – pravougaonog ili rjeđe kvadratnog oblika, sa unutrašnjim ili spoljnim obrojčenjem, izdvojenih opisa;
Bijela ukrštenica – crna polja nisu unijeta u dijagram tako da rješavač, pored upisivanja traženih riječi, mora da otkrije i ucrta položaj crnih polja;
Skandinavka – opisi (definicije) nisu izdvojeni, već su upisani u samu ukrštenicu na mjestima crnih polja ili u rubnim opisnim poljima (dodatnom redu i dodatnoj koloni na gornjoj i lijevoj strani dijagrama). Ova enigmatska vrsta je najpopularnija na području Srbije i bivše Jugoslavije;
Švajcarska ukrštenica – umjesto crnih polja, riječi unutar lika se razdvajaju “prečkama”, (debelim crnim linijama), pa su na taj način iskorišćeni svi kvadratići unutar lika;
Haos ukrštenica – u ovom slučaju opisi su izmiješani, a rješavač treba da otkrije koji opis se odnosi na koju riječ u liku;
Aritmogrifna ukrštenica (brojanica) – ova ukrštenica nema opise, a sva polja su numerisana. U ukrštenicu se upisuje jedan ili dva osnovna pojma i slova u tim riječima se numerišu, odnosno svako slovo dobije svoj broj. Po pravilu da svakom broju odgovara određeno slovo, ukrštenica se rješava zamjenom svih brojeva odgovarajućim slovima;
Kriptogramna ukrštenica – slična je prethodnoj s tim da svakom broju odgovaraju po tri slova, što znači da ne postoji jednoznačan odnos brojeva i slova kao u aritmogrifnoj ukrštenici. Od ta tri slova dva su unaprijed data, a treće nepoznato se dobija odgonetanjem osnovnog pojma (ili osnovnih pojmova) ukrštenice;
Mozaička ukrštenica – kod ove ukrštenice data su samo rješenja (obično poređana po azbuci), a rješavač mora pronaći njihova mjesta u dijagramu i upisati ih;
Domino ukrštenica (slagalica) – ukrštenica bez opisa u kojoj su zadani kvadratni ili pravougaoni isječci ispunjenog lika (slični domino-pločicama), a rješavač mora da ih složi u lik da bi dobio korektnu ukrštenicu;
Slogovna ukrštenica – u ćelije lika se upisuju slogovi, a ne pojedinačna slova.
Ostali događaji na današnji dan
1898. – Marija i Pjer Kiri pronalaze radijum, koji je milion puta radioaktivniji od uranijuma;
1914. – Rođen Ivan Generalić, hrvatski slikar naive;
1920. – Rudari rudnika Kreka kod Tuzle se pridružuju generalnom štrajku rudara Slovenije. Štrajk će da preraste u krvavi oružani sukob, poznatiji kao “Husinska buna”;
1940. – Rođen Frenk Zapa, američki kompozitor, muzičar i pjevač;
1968. – Lansirana je misije Apolo 8 iz svemirskog centra Kenedi, koja je odvela posadu po prvi put u Mjesečevu orbitu;
1988. – Avion američke kompanije “Pan Am” na liniji London – Njujork eksplodirao iznad škotskog mjesta Lokerbi. U nesreći poginulo svih 259 ljudi u “boingu 747” i 11 na zemlji. Libija je kasnije optužena da je odgovorna za taj teroristički akt;
1993. – Predsjednik Rusije Boris Jeljcin raspustio Ministarstvo bezbjednosti, bivši KGB, jer ga nije blagovremeno upozorilo na opasan razvoj događaja u zemlji. Rekao je da instituciju koja je decenijama zastrašivala građane nije moguće reformisati.
Najnovije vijesti Srpskainfo i na Viberu