Uzroci rata nalaze se u društvenim i političkim previranjima koja su pogodila Španiju nakon proglašenja republike godine 1931.
Tim previranjima je doprinos dala i velika ekonomska kriza, koja je dodatno radikalizovala veliki dio španske radničke klase, koji je prihvatio anarhizam i u manjoj mjeri komunizam. S druge strane, pokušaji republikanskih vlada da nezadovoljstvo suzbiju reformama izazvali su reakciju među konzervativnim dijelovima društva, pogotovo među zemljoposjednicima i, što je najvažnije, vojskom.
Vojska, na čelu s generalom Hozeom Sanjurhom, pokušala je da na današnji dan, 17. jula 1936. izvede državni udar. Pokušaj je samo djelomično uspio, jer su vladi ostali odani veći dijelovi vazduhoplovstva, mornarice, civilne policije, a u mnogim dijelovima zemlje su se pučistima uspješno suprotstavile različite ljevičarske i radničke milicije.
Nedugo nakon što je general Sanjurho poginuo u avionskoj nesreći, komandu nad pobunjenicima, koji su se počeli nazivati nacionalistima, preuzeo je general Franko. Ubrzo se pokazalo da pobuni mnogi faktori idu u prilog.
Frankove snage su na početku bile malobrojne – oko 160.000 vojnika i žandara – ali je nacionalistima na ruku išlo to što su srž njenih oružanih jedinica činile jedinice pod komandom profesionalnih oficira, te iskusne kolonijalne trupe. Njemačka je već u decembru 1936. poslala više od 5.000 dobrovoljaca, velikim dijelom pilota zajedno s avionima; a Italija je poslala oko 50.000 vojnika.
Frankove snage su već krajem 1936. mogle da provode mobilizaciju, zahvaljujući čemu će njihove snage postepeno narasti na oko 600.000 pripadnika 1938. godine. U isto vrijeme će snage odane Republici gubiti kontrolu teritorija i ljudstvo, te će krajem rata spasti na oko 450.000 pripadnika.
Početkom 1939. Frankove snage su osvojile glavno republikansko uporište u Kataloniji, što je Britance i Francuze natjeralo da priznaju Frankovu vladu. U proljeće 1939. predao se Madrid, a dan kasnije i posljednji republikanski garnizon na španskom tlu. Time je 1. aprila 1939. završen građanski rat.
Nakon poraza, oko 250.000 republikanskih vojnika se povuklo početkom 1939. u Francusku i predalo tamošnjim vlastima; njima se pridružilo još oko četvrt miliona civila koji su se plašili odmazde, koja uistinu nije mimoišla mnoge republikance.
Različite procjene govore da je u Španskom građanskom ratu poginulo između 500.000 i milion ljudi. Samo dio njih poginuo je u ratnim operacijama, dok su većina bili žrtve masovnih pokolja/strijeljanja koje su nad ideološkim protivnicima činile obje zaraćene strane.
Španski građanski rat često se naziva svojevrsnom predigrom Drugog svjetskog rata, s obzirom na to da je predstavljao prvi veći oružani sukob između snaga fašizma i komunizma. Takođe je predstavljao dobru priliku da se u predvečerje opšteg sukoba testiraju neki novi vojni koncepti, odnosno mogućnosti moderne avijacije i tenkova. Tokom Drugog svjetskog rata Franko je zadržao neutralnost. Od 1947. Franko je de fakto bio regent Španije, u kojoj je uveo diktaturu, ugnjetavajući neistomišljenike. Nakon njegove smrti 20. novembra 1975. Španija je postala demokratska zemlja.
Ostali događaji na današnji dan
1762. – Ubijen ruski car njemačkog porijekla Petar Treći Fjodorovič Romanov, koji je vladao samo nekoliko mjeseci. Otrovan je prema nalogu supruge, kasnije carice Katarine Velike;
1790. – Umro škotski ekonomista Adam Smit, najpoznatiji predstavnik engleske klasične političke ekonomije uz Dejvida Rikarda, čija se teorija o podjeli rada u ekonomskoj literaturi smatra klasičnom;
1899. – Rođen američki filmski glumac Džejms Kegni, umjetnik nesvakidašnje energije i ekspresivnosti, koji je u žanru kriminalističkog filma bio personifikacija “anđela garavog lica”, folklornog heroja epohe prohibicije i velike ekonomske krize;
1912. – Umro francuski matematičar, fizičar i filozof Žil Anri Poenkare, koji je prije Alberta Ajnštajna zasnovao specijalnu teoriju relativnosti;
1918. – U Jekaterinburgu ubijena ruska carska porodica Romanov. Cara Nikolaja Drugog Aleksandroviča, zajedno sa suprugom Aleksandrom Fjodorovnom i njihovo petoro djece, kao i četvoro slugu, strijeljali su boljševici;
1945. – Konferencija velikih sila pobjednica u Drugom svjetskom ratu o poslijeratnoj budućnosti Evrope počela je u bivšoj rezidenciji pruskih kraljeva i njemačkih careva u Potsdamu;
1959. – Umrla američka pjevačica Bili Holidej, nazvana kraljicom džeza i bluza;
1975. – U orbiti oko Zemlje spojili se sovjetski i američki vasionski brodovi “Sojuz 19” i “Apolo 18”, a komandanti letjelica Aleksej Arhipovič Leonov i Tom Staford su se rukovali i razmijenili čestitke, pri čemu je Rus govorio engleskim jezikom, a Amerikanac ruskim;
1994. – Brazil na svjetskom fudbalskom prvenstvu, održanom u SAD, osvojio četvrtu šampionsku titulu, što do tada niko nije uspio;
1995. – Umro argentinski automobilski as Huan Manuel Fanđo. Bio je petostruki svjetski šampion u Formuli 1;
2012. – Umro Antonjin Holi, češki hemičar, zaslužan za pronalazak lijekova protiv side.
Najnovije vijesti Srpskainfo i na Viberu