On se u centru Praga, na današnji dan, 16. januara 1969, spalio u znak protesta zbog okupacije Čehoslovačke koju su, po nalogu Sovjetskog Saveza, izvršile članice Varšavskog pakta u avgustu 1968.
S teškim opekotinama na 85 odsto tijela preminuo je u mukama tri dana nakon samospaljivanja.
Prije nego što se spalio poslao je pismo na adrese nekoliko javnih osoba i napisao da postoji tajna organizacija ljudi koji su spremni da se spaljuju sve dok njihovi zahtjevi ne budu ispunjeni.
– Pošto su se naši narodi obreli na ivici beznađa, odlučili smo da protestujemo i probudimo narod ove zemlje na sljedeći način. Naša grupa sastavljena je od dobrovoljaca koji su riješeni da se spale za našu stvar. Ja sam imao čast da izvučem broj jedan i stekao pravo da napišem prvo pismo, kao prva živa buktinja – stajalo je u pismu Jana Palaha.
Palah je tražio ukidanje cenzure, zabranu lista Zprávy, službenih sovjetskih novina. Palah je u pismu pozvao Čehe i Slovake na generalni štrajk kojim bi podržali njegove zahtjeve. Pismo je završio 16. januara prije podne.
Istog dana oko podneva kupio je dva plastična kanistera i vlasnika jedne garaže nagovorio da mu proda četiri litre benzina.
Oko 14.30 stao je ispred Narodnog muzeja, na vrhu glavnog praškog trga, u to doba krcata ljudima. Polio se benzinom i zapalio šibicu.
Svojim gestom želio je da osudi krvavo sovjetsko gušenje Praškog proljeća 1968. i prekine letargiju u koje su Česi zapali nakon toga.
Mesec dana kasnije (25. februara 1969.) još se jedan student, Jan Zajic, takođe zapalio na istom mjestu. Dva mjeseca poslije toga, u aprilu, Evžen Plocek je učinio isto u češkom gradu Jihlava.
Osim trenutnog šoka, samozapaljenja nisu imali drugog učinka na političko stanje u zemlji.
Jan Palah je prvobitno sahranjen na groblju Olšani. Kako je njegovo grobno mjesto prijetilo da preraste u nacionalni simbol, Čehoslovačka tajna policija pokušava da uništi svako sjećanje na njega. Ekshumiraju njegove ostatke, potom ga kremiraju i šalju porodici, dok je anonimna žena sahranjena u njegovom grobnom mjestu.
Palahovoj majci nije bilo dozvoljeno da urnu pohrani u lokalno groblje do 1974. Urna je vraćena na prvobitno mjesto u Pragu tek 25. oktobra 1990. godine.
Nakon pada komunizma, Palah je u Pragu posmrtno odlikovan bronzanim krstom, koji su uzidali na mjesto samozapaljenja, kod spomenika Svetom Vaclavu, na istoimenom trgu.
Ostali događaji na današnji dan
1547. – U Moskvi za prvog ruskog cara krunisan Ivan Grozni;
1778. – Francuska priznala nezavisnost SAD tokom Američkog rata za nezavisnost od britanske kolonijalne uprave;
1927. – Umro Jovan Cvijić, osnivač Srpskog geografskog društva, predsjednik Srpske kraljevske akademije (sada Srpska akademija nauka i umjetnosti), profesor i rektor Beogradskog univerziteta, počasni doktor Univerziteta Sorbone i Karlovog univerziteta u Pragu;
1932. – Rođena Dajana Fosi, američka naučnica koja je 18 godina radila na proučavanju gorila u Ruandi i DR Kongo;
1970. – Muamer el Gadafi proglasio se za premijera Libije;
1979. – Šah Irana Reza Pahlavi napustio zemlju pod pritiskom sljedbenika ajatolaha Homeinija, koji su potom preuzeli vlast;
1992. – Službeni El Salvador i vođe pobunjenika potpisali mirovni sporazum u Meksiku, kojim je nakon 12 godina završen građanski rat u kojem je poginulo 75.000 ljudi;
2001. – U pokušaju državnog udara u Demokratskoj Republici Kongo ubijen predsjednik Loran Dezire Kabila, a dužnost predsjednika preuzeo njegov sin Žozef. Loran Kabila je na vlast došao u maju 1997, poslije pobune koju su podržale Uganda i Ruanda, protiv tadašnjeg diktatora Mobutua Sese Sekoa;
2018. – Ubijen Oliver Ivanović, srpski političar sa Kosova i Metohije.
Najnovije vijesti Srpskainfo i na Viberu