Izgovorio ju je Branko Pleša kao Maks u predstavi “Kralj Betajnove” Ivana Cankara, a u režiji Bojana Stupice. A to je samo jedan od detalja u luksuznoj monografiji “70 godina Jugoslovenskog dramskog pozorišta” autora Aleksandra Milosavljevića i Maje Medić (fotografija), predstavljene medijima pred novogodišnje praznike.
Te večeri, pred premijeru 3. aprila 1948. dr Ivan Ribar (predsjednik Prezidijuma Narodne skupštine FNRJ) u obraćanju prisutnima u punoj sali je rekao da je sa JDP-om država dobila “još jedno pozorište, još jedno ognjište kulture… u kojima će hiljade građana pod stvaralačkom sugestijom pozorišne umjetnosti oplemenjivati svoj život, čeličiti svoju savjest i učiti se ljubavi prema životu, čovjeku i ljepoti toj velikoj baštini koju su nam zavještali i za koju se i danas bore svi istinski umjetnici svijeta.”
Poslije njegovih riječi, uslijedio je Pleša sa scene i “Kralj Betajnove”, a bila je to jedna od tri predstave koje je gotovo paralelno tada, za novo pozorište, uradio Bojan Stupica (Čehovljev “Ujka Vanja” i Goldonijeve “Ribarske svađe”). Svemu je prethodila odluka Josipa Broza Tita i donošenje “Uredbe o osnivanju Jugoslovenskog dramskog” koja je sadržala osam članova, a uz Tita potpisao ju je i potpredsjednik Vlade FNRJ Edvard Kardelj.
Kako je na gorepomenutom predstavljanju rečeno, monografija “ne prati detaljno povijest JDP-a nego se fokusira na najmarkantnije događaje iz istorije, a prije svega na stvaraoce koji su odigrali ključnu ulogu u formiranju do danas prepoznatljivog stava Jugoslovenskog dramskog pozorišta prema teatarskoj umjetnosti – od riješenosti Bojana Stupice da otvori prostor za ozbiljna teatarska istraživanja i profesionalizaciju procesa rada na predstavama, preko Milana Dedinca koji je pozorištu zauvijek darovao duh modernizma, do pečata koji je fizionomiji JDP-a dao Jovan Ćirilov”, piše Blic.
U knjizi je publikovan i dosadašnji repertoar ovog teatra, popisani su najznačajniji datumi iz njegove istorije, a monografiju krase i fotografije koje svjedoče o najblistavijim njegovim predstavama.
Na stranicama monografije u riječi i slici date su i scene iz života kultnih predstava poput čuvene, zabranjene “Kad su cvetale tikve” (Dragoslav Mihajlović/Boro Drašković) čija je sudbina mijenjala dobar dio ondašnjeg kulturnog života, antologijskih ostvarenja “Dundo Maroje” (sa Mirom Stupicom), “Fedra” (sa Marijom Crnobori), “Dubrovačka trilogija” u režiji Branka Gavele, “Prljave ruke” sa Ljubom Tadićem, “Pučina” Dejana Mijača…
I glumci su bili učesnici protesta 1997. zbog krađe na izborima
Jezikom brojki, od 3. aprila 1948. do 20. juna 2018. Jugoslovensko dramsko je premijerno izvelo 421 pozorišni naslov.
Sažetu hronologiju po godinama načinila je Jelena Kovačević te tako, recimo, možemo pročitati da je 1954. bilo prvo gostovanje JDP-a van granica zemlje, a bilo je u Parizu, u teatru Sare Bernar, sa predstavom “Dundo Maroje”. Tamošnji mediji su ih ispratili riječima: “Puni su duha, imaju ga i u tijelu, čak i u nogama kada je to potrebno”.
Godinu dana potom Bojan i Mira Stupica su napustili JDP “zbog neslaganja”, dvije godine potom se vraćaju a te 1957. u posjetu pozorištu dolaze i ser Lorens Olivije i Vivijen Li. Godine 1968. Stevo Žigon govori na studentskim demonstracijama Robespjerov monolog iz “Dantonove smrti”, a na početku monografije je i velika fotografija sa demonstracija 1996/97.
Godine 1977. predstavom “Duga u crnini” Olge Savić otvoren je Pozorišni salon, treća, kamerna scena JDP.
Prethodno, 19. decembra 1969. otvoren je Novi teatar JDP-a predstavom “Kin ili Košmar” u režiji Slave Ravasija – budući Teatar “Bojan Stupica”, u kome će tokom 46 godina, koliko je radio, biti odigran čitav niz kultnih pozorišnih ostvarenja. Kako je u medijima zabilježeno, teatar Bojan Stupica privremeno je zatvoren septembra 2015. “iz tehničko-bezbjednosnih razloga”, a kako je novinarima rečeno u JDP-u krajem prošle godine, komplikovana administrativna procedura i priprema je završena, a naredni korak ka ponovnom otvaranju scene je izrada glavnog projekta i početak realizacije.
Kobnog 17. oktobra 1997. pozorište je u ogromnom požaru pretrpilo veliku štetu, a 23. maja 2003. premijerom “Rodoljubaca” (J. S. Popović/D. Mijač) otvorena je nova zgrada. Slede godine raznih dobrih predstava i osvojenih nagrada.
Na stranicama knjige dužna pažnja posvećena je i upravnicima, od Bojana Stupice do Tamare Vučković. Posvećenost visokim umjetničkim dometima im je zajednički imenitelj. Povodom 65 godina pozorišta, Jovan Ćirilov je rekao: “To pozorište je oduvijek bilo zasnovano na konceptu pozorišta koje nije samo sebi cilj. JDP je bio tajna zavjera protiv sivila kako socrealizma tako i drugih sivila. Kada je pozorište obilježavalo 25. godišnjicu, Ivo Andrić, jedno vrijeme predsjednik Pozorišnog savjeta, zabilježio je: “Mene je taj višegodišnji dodir sa pozorištem i pozorišnim ljudima naučio da bolje ocijenim i više cijenim tu drevnu i složenu umjetnost i one koji njoj, u ma kom vidu i ma na koji način, služe. Imao sam priliku da vidim sa koliko strasti i požrtvovanja mnogi od njih, bili oni istaknuti umjetnici ili anonimni tehnički radnici, svome pozivu često služe.”
Očuvana linija modernističkog
U svom autorskom tekstu u novom broju “Ludusa”, povodom sedam decenija JDP-a, autor monografije Aleksandar Milosavljević piše: “I u istoriji JDP-a je bilo i posrnuća, ali je, uprkos besparici, sumanutim zakonima, požaru, borbi za nove zgrade i scene, kao i okolnostima koje ne idu naruku teatarskoj umjetnosti, očuvana linija istraživanja i modernističkog odnosa prema domaćoj i inostranoj klasici, te novoj domaćoj i svjetskoj drami. Ova konstanta je i jedna od najznačajnijih vrijednosti s kojima JDP stupa u budućnost”.
(Blic)
Najnovije vijesti Srpskainfo i na Viberu