Tako je prvi čin eko sknadala, koji je mjesecima potresao zapadnu Krajinu okončan na očekivan način: 414 tona otpada, uvezenog iz Italije i nelegalno deponovanog u Drvaru i još četiri opštine, uklonjeno je, ali o trošku građana.
Ni „investitori iz Srbije“, koji su sve to smeće uvezli, ni funkcioneri koji su im to omogućili, nisu kažnjeni.
Naprotiv, moglo bi se čak desiti da građani Federacije BiH zagađivaču plate pozamašnu odštetu, zbog „gubitaka u poslovanju“.
Ono što su odavno najavljivali za Srpskainfo, osnivači „Krom reciklaže“ Drvar, firme koja je uvezla sve to smeće, nedavno su potvrdili za „Impuls portal“: tužiće državu i tražiti nadoknadu štete od 1,2 miliona evra.
Ovom ekocidu aktivno su se suprotstavili jedino građani Drvara, koji ni nakon odvoza otpada ne odustaju i zahtijevaju pravdu. Ali, pravda je u BiH na dugom štapu, ili kako kažu neki Drvarčani: pravda je u BiH spora, ali nedostižna!
Ipak, građani okupljeni oko neformalne grupe, koja djeluje pod sloganom „Kaznimo odgovorne za otpad“, istrajavaju u borbi za pravdu.
– Odvoz otpada nije kraj, nego početak priče. Ne smijemo dozvoliti da sve prođe po principu „ujeo vuk magarca“ i da opet ceh za kriminal, a u ovom slučaju u pitanju je organizovani prekogranični kriminal, plate građani – kaže jedna od liderki neformalne grupe Drvarčana, Živana Sabljić.
Za Živanu i njene sabroce stvar je kristalno jasna: za zatrpavanje Krajine italijanskim smećem odovorni su osnivači „Krom reciklaže“ državljani Srbije Rodoljub Dinić, Miljan Lainović i Krsto Medan, ali i oni koji su im dozvolili da to urade: ministri koji su potpisali dozvolu za upravljanje otpadom i dozvolu za uvoz otpada, izdate ovoj firmi.
Ministrima ne fali ni dlaka s glave
– Kantonalni ministar ekologije Hikmet Hodžić još je u svojoj fotelji, ne fali mu dlaka s glave, a „Krom reciklaži“ je, bez ikakve provjere, na lijepe oči, izdao dozvolu za upravljanje otpadom, odnosno za reciklažu otpada u nepostojećem pogonu sa nepostojećim mašinama – podseća Sabljićeva.
Dodaje da je odgovorna i federalna ministarka ekologije Edita Đapo, jer je to ministarstvo, takođe bez ikakve provjere, „Krom reciklaži“ izdalo dozvolu za uvoz 8.200 tona otpada godišnje.
Iz Fedralnog ministarstva su poručili da su dozvolu za uvoz otpada izdali na osnovu kantonalne dozvole za upravljanje otpadom. Kada se zakuvalo, oni su dozvolu za uvoz 6. jula prošle godine stavili van snage. I upravo taj potez je bio povod uvoznicima da – traže milionsku odštetu.
– Okolnosti pod kojima je „Krom reciklaži“ izdata dozvola za uvoz, nisu se promijenile ni kada nam je ta dozvola oduzeta. Jasno je da je to učinjeno bez ikakvog osnova, pod pritiskom javnosti. Mi taj otpad nismo uvezli ilegalno, imali smo sve potrebne dozvole, uvezli smo ga preko legalnih graničnih prelaza, platili carinu i poreze – izajvio je nedavno jedan od osnivača „Krom reciklaže“ Miljan Lainović.
Upravo u tome i jeste „kvaka“: uvoznici otpada su zaista imali „sve potrebne dozvole“ i to je jedino što su imali tokom svog kratkog i krajnje kontroverznog „poslovanja“.
Kako je Srpskainfo ranije pisala, firma „Krom reciklaža“ d.o.o. Drvar osnovana je u februaru prošle godine i registrovana na adresi Titova 1 Drvar, dakle u sjedištu Opštine Drvar.
Kasnije su se osnivači firme pravdali da je u pitanju „administrativna greška“, a načelnica opštine Drvar Dušica Runić, da ništa nije znala o tome, sve dok u grad nisu počeli pristizati šleperi sa otpadom.
Ali, iz Opštinskog suda u Livnu je potvrđeno da u registru firmi i danas stoji da je sjedište „Krom reciklaže“ na adresi Titova 1 i da je sva pošta poslata na tu adresu „uredno primljena“.
Iz „Krom reciklaže“ su potom tvrdili da je prava adresa preduzeća u selu Kralji b.b. Ekipa Srpskainfo je posjetila ovo zabačeno selo bez puta i prodavnice i utvrdila da tamo nema nikavih kancelarija, niti firme.
Potom je navedenom preduzeću izdata kantonalna dozvola za rad, u kojoj je navedeno da u selu Pasjak kod Drvara „Krom reciklaža“ ima pogon za reciklažu. U rješenju su detaljno su pobrojane sve mašine koje se nalaze u tom pogonu. Ispostavilo se da taj pogon ne postoji i da nema nikakvih mašina. I u to se ekipa Srpskainfo uvjerila na licu mjesta.
Ko je koga prevario
Vlasnici „Krom reciklaže“ su se pravdali da ih je prevario Drvarčanin, koji im je iznajmio „tuđu halu“, pa da zbog toga mašine za reciklažu nisu dovezli iz Zadra, gdje su navodno deponovane.
– Za prevaru smo saznali tek kad su kamioni sa otpadom već krenuli iz Italje, pa smo morali tražiti alternativna rješenja – izjavio je jedan od vlasnika „Krom reciklaže“ Krsto Medan.
Tako je italijanski otpad, koji je po „papirima“ bio namijenjen za reciklažu, odnosno preradu, u junu prošle godine šleperima počeo pristizati u BiH.
Federalni ekološki inspektorat je kasnije utvrdio da je u Drvar, Bosansko Grahovo, Bihać, Kiseljak i Busovaču u periodu od 1. juna do 4. jula 2020. dovezeno i nepropisno deponovano ukupno 414 tona otpada.
Utvrđeno je da se radi o neopasnom tekstilnom otpadu, a ne o medicinskom otpadu iz kovid bolnica na sjeveru Italije, kako su, u strahu od korone, nagađali Krajišnici.
I ko zna koliko bi još stotina tona smeća uvezli, da im na put nisu stali građani, koji su blokirali magistralu i „zarobili“ šlepere sa neželjenim teretom. Jer, pošto nisu imali nikakav pogon i nikakavu halu, uvoznici su otpad deponovali u napuštenim fabrikama u Dravru i na komunalnoj deponiji kod Bosanskog Grahova, a potom i u drugim opštinama.
Po „papirima“ italijanski otpad je bio namijenjen za reciklažu, jer po zakonima BiH samo otpad namijenjen za preradu može biti uvezen u zemlju.
Isti ti građani, koji su prije devet mjeseci fizički spriječili dovoz italijanskog otpada, danas se bore da se odgovorni za ovu ujdurmu kazne.
SIPA ne istražuje slučaj
Mada je još u julu prošle godine izbila afera, koja se pročula i daleko van granica BiH, o ovom slučaju, u koje su upleteni akteri iz Italije, Srbije i BiH, nije pokrenuta međunarodna istraga, niti se njima pozabavilo državno tužilaštvo BiH.
Potvrđeno je to, na neki način, iz Agencije za istrage i zaštitu SIPA. Iz ove agencije su na upit načelnice Drvara Dušice Runić, odgovorili da SIPA, „ne provodi istražne radnje“ u slučaju italijanskog otpada, nego da to radi „MUP Kantona 10, po nalogu Kantonalnog tužilaštva“.
A u Kantonalnom tužilaštvu je istraga u toku i to već mjesecima.
– Iako sam još u avgustu prošle godine podnijela krivičnu prijavu protiv osnivača „Krom reciklaže“ i drugih odgovornih za uvoz i deponovanje otpada protivno zakonu, tek u decembru sam dobila obavještenje da je Kantonalno tužilaštvo „formiralo predmet“, a tek nedavno sam pozvana u policiju da, u svojstvu svjedoka, dam iskaz u ovom predmetu. Vjerujem da su građani, svojim aktivizmom, natjerali institucije da rade svoj posao – kaže Runićeva za Srpskainfo.
Načelnica Drvara dodaje da je Tužilaštvu, osim ove prijave, u ime Opštine Drvar uputila još nekoliko dopisa u vezi sa slučajem „italijanski otpad“, ali da nažalost nije dobila adekvatne odgovore.
Ko je uvezao otpad u BiH?
Firmu „Krom“ reciklaža“ d.o.o. Drvar osnovali su Rodoljub Dinić iz Beograda, Krsto Medan iz Zrenjanina i Miljan Lainović iz Novog Sada.
Rodoljub Dinić je istoričar umjetnosti. U vrijeme kada su na vlasti bili Demokratska stranka i Socijslistička partija, bio je službenik za odnose s javnošću u Skupštini Srbije, a potom i kustos skupštinskog muzeja. Prema zvaničnom resistru, osnivač je firme za prikupljanje neopasnog otpada sa sjedištem u Beogradu.
Krsto Medan je vlasnik porodične firme koja se u Banatu bavi otkupom žita i koja ima svoje silose.
Miljan Lainović je po struci pravnik, a po zanimanju sportski menadžer. Njegov otac Branislav Lainović Dugi u ratu je bio poznat kao komandant Srpske garde, a poslije rata kao “panonski don”, koji se javno hvalio da se izborio za „nezavisnost Vojvodine od Arkana“. Ubijen je 2000. godine u Beogradu.
Trojica investitora tvrde da su firmu u Drvaru osnovali iz patriotskih razloga, kako bi pomogli srpskom narodu u Federaciji BiH i da su to učinili „ na poziv načelnice Drvara Dušice Rnić“.
Runićeva tvrdi da to nije istina i da su oni „iskoristili njeno ime i saradnju koju ima sa zvaničnicima Republike Srbije“. Protiv osnivača “Krom reciklaže” je podnijela krivičnu prijavu.
Da li će ceh platiti naivni Drvarčanin?
Za sada je jasno jedino da će ceh za aferu sa italijnskim otpadom platiti građani Federacije BiH, sa čijih je leđa finansiran odvoz i „zbrinajvanje“ tog otpada.
U cijeloj priči bi, međutim, mogao nastradati i Duško Tadić iz sela Šipovljani kod Drvara.
On je, naime, bar formalno, bio direktor, ili kako se to zvanično kaže „odgovorno lice“ u firmi „Krom reciklaža“ od maja prošle godine. Tek nedavno su ga osnivači firme „razriješili“ i na direktorsku poziciju imenovali jednog 23-godišnjeg mladića iz Banatskog Dvora u Vojvodini.
To znači da je Tadić bio „odgovorno lice“ tokom cijele afere sa uvozom otpada.
Tadić tvrdi da nikad nije imao ni direktorsku fotelju, ni kancelariju i da je od „direktorovanja“ ima samo nevolje.
– Samo sam htio da pomognem i to mi se obilo o glavu. Jedan moj rođak, koji poznaje osnivače „Krom reciklaže“, zamolio me da to prihvatim, da učinim uslugu ljudima. I ja sam pristao – rekao je nedavno Tadić.
Najnovije vijesti Srpskainfo i na Viberu