Već mjesecima evropske lidere proganja mogućnost prestanka snabdijevanja ruskim prirodnim gasom, koji čini oko 40 odsto evropskog uvoza i koji je ključni energetski spas za kontinent. Ta noćna mora sada postaje bolna stvarnost nakon što je Moskva počela da “zavrće slavinu” u znak odmazde za sankcije i evropsku podršku Ukrajini. Cijene energije su dramatično skočile, a rezervni dobavljači energije kao što su Norveška i Sjeverna Afrika ne uspjevaju da nadomjeste manjak. Zbog toga su mnoge zemlje primorane da pribjegnu planovima za vanredne situacije.
– Ovo je najekstremnija energetska kriza koja se ikada dogodila u Evropi. Postoji veoma realna perspektiva da kontinent neće imati dovoljno gasa kada bude najpotrebnije, a to je tokom najhladnijeg dijela godine – rekao je za Forin polisi Aleks Manton, stručnjak za globalna tržišta gasa u Rapidan Enerdži Grupu, konsultantskoj kući.
Dodajući da su cijene “probile plafon”, on je primjetio da su evropske cijene prirodnog gasa nadmašile američke za skoro deset puta.
– To je izuzetno visoka cijena za plaćanje prirodnog gasa, i zaista nema trenutnog izlaza odavde.
Mnogi zvaničnici i energetski stručnjaci zabrinuti su da će se kriza samo produbiti nakon što se Sjeverni tok 1, najveći gasovod iz Rusije u Evropu, ove nedjelje zatvori zbog planiranog održavanja. Iako bi gasovod trebalo da bude na remontu samo 10 dana, istorija energetskih ucjena Kremlja podstakla je strah da ga Moskva neće ponovo uključiti.To bi ostavilo na cjedilu evropske zemlje koje se u velikoj mjeri oslanjaju na ruski gas. Drugi ruski gasovod do Njemačke, Sjeverni tok 2, ugašen je u februaru dok se ruski predsjednik Vladimir Putin spremao da izvrši invaziju na Ukrajinu, nakon čega je Sjeverni tok 1 ostao najveća direktna gasna veza između Rusije i najveće evropske privrede.
– Sve je moguće. Može se desiti da gas potekne više nego ranije, može se desiti i da nam ništa ne dođe – rekao je njemački ministar ekonomije Robert Habek.
Evropske zemlje se obično tokom ljetnih mjeseci dopunjavaju skladišta gasa. A u vrijeme rata, kada je buduće snabdijevanje kontinenta gasom neizvjesno, posjedovanje tog “energetskog jastuka” je posebno značajno.
Ako se ovakva situacija nastavi, stručnjaci upozoravaju na tešku zimu sa racionalizacijama, gašenjem industrija, pa čak i masovnim ekonomskim krizama. Britanski zvaničnici, koji su prije samo nekoliko mjeseci upozoravali na velike račune za struju za potrošače, sada upozoravaju na još gore scenarije.
Evropa bi mogla da se suoči sa “zimom nemira”, rekla je Helima Kroft, generalna direktorka RBC Kapital Marketsa.
Nezadovoljstvo je već primjetno, sa štrajkovima koji izbijaju širom kontinenta, dok se domaćinstva bore pod pritiscima rastućih troškova života i inflacije. Nešto od ovog nezadovoljstva je takođe imalo negativne efekte na energetsko tržište. U Norveškoj, najvećem dobavljaču prirodnog gasa u Evropskoj uniji poslije Rusije, masovni štrajkovi u naftnoj i gasnoj industriji prošle nedjelje primorali su kompanije da zatvore proizvodnju, što je izazvalo nove potrese širom Evrope.
Evropske zemlje su u opasnosti da upadnu u “veoma, veoma jake sukobe zbog nedostatka energije”, rekao je Frans Timermans, potpredsjednik Evropske komisije, za Gardijan.
– Putin koristi sva sredstva koja ima da izazove sukobe u našim društvima, tako da moramo da se pripremimo za veoma težak period – kazao je.
Bol krize se, međutim, možda najjasnije osjeća u Njemačkoj, koja je bila prinuđena da se okrene nizu mjera za uštedu energije, uključujući racionalizaciju tople vode i zatvaranje bazena. Da bi se izborio sa krizom, Berlin je već ušao u drugu fazu svog trostepenog plana za energetske hitne, a zemlja je prošle nedjelje takođe pokrenula plan za spašavanje energetskih giganata koji su finansijski pogođeni ruskim prekidima.
Ali, ne trpi samo Njemačka.
– Ovo se dešava širom Evrope – rekla je Olga Hakova, ekspertkinja za evropsku energetsku bezbjednost u Atlantskom savjetu.
Ona je napomenula da je Francuska takođe najavila planove za nacionalizaciju elektroenergetske kompanije EDF, jer se suočava sa sve većim ekonomskim gubicima.
– Pitanje je koliko vlade mogu da izdrže i šta će biti prelomna tačka – kazala je.
Potencijalni ishodi sa kojima se evropske nacije bore pokazuju da se ova kriza dešava u razmjerama koje su viđene samo u vremenima rata, rekao je Manton. U najgorem slučaju, govorimo o racionalizaciji isporuka gasa, a to nije nešto sa čime je Evropa morala da se bori u mirnodopskim vremenima.
Do tada, evropski lideri će nastaviti da se bore da obezbijede dovoljno zaliha — i da se nadaju blagoj zimi. U najgorem scenariju ljudi će morati da biraju između hrane i grijanja kada dođe zima, upozoravaju eksperti, piše Blic.
Najnovije vijesti Srpskainfo i na Viberu