To bi trebalo senzibilizovati i današnje ljekare.
– Često je iznenađujuće koliko je ograničeno znanje o zločinima nacista u današnjoj medicinskoj zajednici, osim možda nejasne ideje o eksperimentima Jozefa Mengelea u Aušvicu – kaže Hervig Ceh s Medicinskog fakulteta u Beču.
Iz tog razloga su Ceh i njegove kolege prije tri godine predložili glavnom uredniku stručnog časopisa “The Lancet” osnivanje komisije koja bi proširila ta saznanja i izvukla pouke za budućnost.
Komisija sastavlja detaljni izvještaj
Ta je komisija predstavila veoma iscrpno izvješće o počinjenim nedjelima. Istraživači nisu samo prikupili istorijske dokaze o medicinskim zločinima pod nacionalsocijalizmom, već vrlo jasno pokazuju kako te zločine nisu počinili samo pojedinci i da neki od njih i danas imaju uticaj.
Izvještaj detaljno opisuje kako su ljekari i zdravstveni stručnjaci pomogli u izradi takozvanih “zakona o obaveznoj sterilizaciji” i aktivno učestvovali u nasilnoj sterilizaciji više od 350.000 ljudi koji su prema nacističkim rasnim zakonima ocijenjeni kao “genetski manje vrijedni”.
Mnoge osobe koje su sterilizovane imale su nakon toga ozbiljne fizičke i psihičke probleme, a mnogi su i preminuli tokom zahvata.
Najmanje 230.000 ljudi s mentalnim, kognitivnim i drugim fizičkim problemima ubijeno je u takozvanim “programima eutanazije” u Njemačkoj i na okupiranim područjima tokom Drugog svjetskog rata. Deseci hiljada osoba su bili zlostavljani i korišteni kao “pokusni kunići” u koncentracijskim logorima.
Eugenika kao opravdanje
Nacionalsocijalistička rasna teorija poslužila je kao pseudonaučno opravdanje za te zločine. Osnova ove “rasne higijene” bila je eugenika, proučavanje navodno “dobrih” genetskih osobina.
Eugenika se temelji na teoriji evolucije koju je britanski naučnik Čarls Darvin objavio sredinom 19. vijeka. Prema njoj u procesu prirodne selekcije opstaju samo najsposobniji primjerci, dok ostali nestaju.
Eugeničari su ovu prirodnu selekciju prenijeli i na ljudska društva. U skladu s tim, treba promicati reprodukciju ljudi s navodno “dobrim genetskim sklopom”, ali i spriječiti reprodukciju ljudi s navodno “lošim genima” koje se smatra tek teretom za društvo.
Ekonomske i socijalne poteškoće
U Njemačkoj i drugim zemljama, eugenika se razvila u nauku koja je postala društveno prihvatljiva svim strankama, klasama, te u istraživanju i medicini – i uzrokovala je strašniju patnju.
Početkom 20. vijeka te su ideje naišle na posebno plodno tlo u Njemačkoj. Masovna nezaposlenost otjerala je milione ljudi u bijedu, kriminal se dramatično povećao, bolesti su se širile, a smrtnost je bila vrlo visoka. Na temelju eugenike, za ovu bijedu okrivljena je “inferiorna biološka supstanca”.
Samo drastične eugeničke mjere poput prisilne sterilizacije ili ubijanja “nedostojnog života” mogle su zaustaviti nadolazeće propadanje društva. Tako se smatralo. Takođe, se govorilo da je premalo novca, hrane i “životnog prostora” da bi se podijelio s “nedostojnim životom”.
Nacionalističko rasno ludilo
Posebno za naciste, eugenika je služila kao opravdanje za njihovo rasističko ludilo. S jedne strane promicali su odgoj takozvane “čiste arijske djece”, a s druge strane su težili uništiti navodno “nevrijedne živote” prisilnom sterilizacijom, eutanazijom ili likvidacijama. U svemu tome su aktivno učestvovali i naučnici i ljekari.
Izvještaj koji je sad predstavljen poziva se na 878 izvora i najopsežniji je izvještaj o ovim zločinima do sada.
On bilježi razvoj medicinskih istraživanja u vrijeme nacizma i portretira pojedine počinitelje, ali i pojedinačne žrtve i zarobljene ljekare koji su svoje suzatvorenike liječili u najtežim uslovima kao što su koncentracioni logori.
Tragovi do danas
Uprkos intenzivnoj istrazi, mnogi počinitelji i pomagači nakon rata nisu odgovarali za počinjena zlodjela ili je dugo vremena prošlo prije toga.
A prema izvještaju, saznanja koje su prikupili nacisti često se koriste tako da uopšte nije jasno da iza toga stoji neviđen zločin. Na primjer, anatomski atlas austrijskog ljekara Edvarda Pernkopfa i danas se koristi zbog izuzetne detaljnosti, makar je taj zadrti nacista koristio i tijela osoba koje su pogubljene u vrijeme nacizma.
Druga namjera ovog istraživanja je senzibilizovati medicinske stručnjake o tome odakle dolazi medicinsko znanje koje se prenosi.
– Studenti medicine, istraživači i zdravstveni radnici trebali bi znati gdje – i od koga – dolaze temelji medicinskog znanja: oni to duguju žrtvama nacizma – kaže Šumel Pinhas Reis s Hebrejskog Univerziteta u Jerusalimu, koji je i dopredsjednik ove komisije.
Izvlačenje pouka za budućnost
Autori svoj izvještaj vide kao prvi korak i žele sva saznanja objaviti na internetu.
– Nacistički medicinski zločini su među najekstremnijim i dobro dokumentovanim primjerima medicinske upletenosti u kršenja ljudskih prava u istoriji – rekla je Sabin Hildebrant s Harvardske medicinske škole u Bostonu, prenosi N1.
Utoliko smatra kako “moramo proučavati najgoru istoriju čovječanstva kako bismo prepoznali i suprotstavili se sličnim uzorcima u sadašnjosti”.
Najnovije vijesti Srpskainfo i na Viberu