Sudbina je ovo većine ratnih snimatelja i fotoreportera iz Republike Srpske koji su u vrijeme rata, rame uz rame s borcima, išli na prve borbene linije, u blatnjave rovove, ne mareći mnogo za metke i granate koje su padale oko njih, sve zarad dobrog snimka i tačne informacije.
Tačan broj novinara i snimatelja iz Republike Srpske koji su od 1992. do 1995. godine izvještavali sa ratišta nije poznat, jer ne postoji evidencija o tome, niti je poznato koliko je ih je tačno ranjeno ili poginulo dok su domaćoj i svjetskoj javnosti pokušali da prenesu vijesti o borbi srpskog naroda za opstanak na području BiH.
Radna obaveza
Zahvaljujući njihovom neustrašivom radu i velikom patriotizmu mnogi građani su dobijali informacije o svojim očevima, sinovima i prijateljima s ratišta, a vojnici su danju i noću, u rovovima, uz male tranzistore, slušali njihove radio emisije i preko ratnih snimatelja i fotoreportera slali glas svojim najmilijima.
Iako su bili na prvim borbenim linijama i rizikovali svoje živote, većina ratnih snimatelja i fotoreportera danas se ne vode kao učesnici rata i ne mogu ostvariti ratni staž. Samo mali broj njih je to uspio, i to zahvaljujući tome što su se vodili u evidenciji pres centra Prvog krajiškog korpusa.
Ostalima se vrijeme provedeno u izvještavanju sa ratišta vodi kao „radna obaveza“.
Jedan od njih je i modrički ratni novinar, Vid Blagojević, koji je u otadžbinskom ratu bio aktivni učesnik modričkih ratnih jedinica do kraja 1992. godine.
U isto vrijeme je radio na formiranju ratnog Radija Modriča, koji je počeo sa emitovanjem 29. maja 1992. godine, i to iz šume, sa Duge Njive.
– Dobar dan i pomoz bog srpski narode, ovdje slobodni Radio Modriča – prva je rečenica koja se čula sa novooformljenog Radija Modriča, gradu koji je tada bio pod okupacijom.
Riječ je o radiju koji je u toku operacije „Koridor 92“ prvi emitovao vijesti o uspjesima VRS u proboju Koridora.
Šta najviše boli
Blagojević je bio i organizator i član Pres centra „Koridor“, koji je radio duže od šest mjeseci u Modriči iz prostora Srpskog radija Modriča. Sve vrijeme rata je bio član pres centra Prvog krajiškog korpusa, gdje je kao novinar i TV snimatelj stalno bio na terenu u jedinicama na prvim linijama borbe, snimajući priloge za Prvi krajiški korpus za emisiju „Na braniku otadžbine“ i za program Srpske radio televizije.
Blagojević za Srpskainfo kaže da je sve radio iz patriotizma, ali da poznaje mnoge koji nisu bili ni blizu ratišta, a danas imaju ratni staž i primaju boračke zasluge. To je, kaže on, nešto što ga najviše boli. Ističe da je i on pokušao da ostvari ratni staž, ali da mu je rečeno da nema pravo na to jer je bio u „radnoj obavezi“.
– To je sudbina mnogih ratnih snimatelja i fotoreportera. Neki od njih su bili tamo gdje nijedan borac nije smio da bude, a danas nemaju nikakva prava – ističe Blagojević.
Kaže da oni koji su radili u ratnom sanitetu, koji je bio udaljen i po 20 kilometara od linije, danas imaju ratni staž; auto-mehaničari koji su popravljali vojna vozila, a koji su bili udaljeni i 50 kilometara od prve linije, takođe, imaju ratni staž; pekari koji su pravile hljeb za vojne jedinice imaju priznat ratni staž.
– Samo novinarima nije priznat. Pa, bilo je i komandi koje su bile udaljene više od 30 kilometara od prve linije i svi koji su bili u tim komandama, i nisu ni vidjeli ratišta, danas imaju ratni staž, ali ne i ratni izvještači – ističe Blagojević.
Neeksplodirana granata
Navodi da je Radio Modriča često bio na meti napada, te da su oko njega padale granate, ali nikom od zaposlenih nije padalo na pamet da napusti svoje radno mjesto. Izvještavao je sa prvih borbenih linija, i čak tri puta je umalo stradao.
– Jednom su pucali u automobil u kojem sam bio, a dva metka su prošla kroz suvozačevo sjedište. Drugi put me je spasao major Ostoja Barašin, u selu Grebnice kod Šamca, tako što me je gurnuo u stranu u momentu kada su snajperisti počeli da pucaju po nama. Treći put je na gradačačkom ratištu pala granata 3,5 metra od mene, ali na sreću nije eksplodirala – prisjeća se Blagojević, koji najavljuje da će podnijeti zahtjev za reviziju i tražiti da mu se prizna ratni staž.
Zatajila novinarska udruženja
Ratna novinarka Milka Tošić jedna je od onih kojoj je priznat ratni staž, ali kaže – pukom slučajnošću.
Ističe da je radila kao novinarka pri pres centru Prvog krajiškog korpusa i Glavnog štaba VRS, dok njene kolege koje su radile isti posao, a nisu bili pri nekoj vojnoj komandi ili organizaciji VRS, danas nemaju upisan ratni staž.
– To nije u redu, jer su radili isti posao kao i ja. Mislim da su u cijelom slučaju zatajila novinarska udruženja, ali i sami ratni izvještači, koji se nisu uspjeli organizovati na pravi način i kroz institucije pokušali da riješe svoj status – ističe Tošićeva za Srpskainfo.
Dodaje da su ratni izvještači i snimatelji trebali odmah poslije rata da reaguju, organizuju udruženje ratnih reportera i da se „ugrade“ u neki od zakona o boračko-invalidskoj zaštiti. Sada je, kaže Tošićeva, vjerovatno prekasno.
– Sudbina ratnih reportera je ista kao i sudbina novinara danas. Dok su u funkciji neko te nešto kao poštuje, a čim nisi u službi, niko te ne poštuje i kriv si za sve – zaključuje Tošićeva.
Pozivaju se na zakon
Poslanica u parlamentu Srpske, Gordana Vidović, koja je nedavno i pokrenula pitanje ratnog staža fotoreportera i snimatelja na jednoj od sjednica NSRS, ističe da je učinjena velika nepravda prema njima.
– Zašto se i njima nije priznao ratni staž kao pripadnicima VRS, kad su nam njihovi izvještaji bili glavna saznanja da li su nam naši najmiliji živi u prvim linijama odbrane? Novinari su išli na prve linije i izvještavali nas, što znači da je njihov život bio, takođe, ugrožen – kaže Vidovićeva za Srpskainfo.
Iz Ministarstvu rada i boračko-invalidske zaštite su se na poslaničko pitanje Vidovićeve zašto Blagojević nema ratni staž, pozvali na Zakon o pravima boraca, vojnih invalida i porodica poginulih boraca RS, u kojem se navodi da se „angažovanja borca u ratu utvrđuje na osnovu uvjerenja Ministarstva odbrane, odnosno MUP za pripadnike tog ministarstva“.
Drugim riječima, novinara u tom zakonu nigdje nema. Iz ovog Ministarstva, takođe, nisu mogli da pošalju odgovor Vidovićevoj koliko ima novinara kojima je priznat „ratni staž“.
Najnovije vijesti Srpskainfo i na Viberu