Tako su početkom marta dva brata tinejdžera, od ranije poznata švedskoj policiji, ubila 50-godišnjaka u Tulingeu, predgrađu Štokholma, da bi se kasnije ustanovilo da sin žrtve i sam pripada krimi organizaciji. Navodno je takođe počinio ubistvo i u bekstvu je od policije.
Mafijaška ubistva, pucnjave i eksplozije u Švedskoj su već decenijama u kontinuiranom porastu, da bi 2022. donela potpunu eskalaciju. Prema podacima švedske nacionalne televizije (SVT), ukupno su prošle godine vatrenim oružjem ubijene 62 osobe, a 107 ih je povređeno u pucnjavama.
U velikoj većini slučajeva radi se o obračunima kriminalnog podzemlja, piše Index.hr.
Tokom 2021. od vatrenog oružja smrtno je stradalo 45 osoba, a početkom 21. vijeka u Švedskoj se beležilo oko 20 takvih ubistava godišnje.
“Švedska na prekretnici”
Mislim da se Švedska nalazi na prekretnici. Naime, nasilni i organizovani kriminal više nije marginalna pojava, nego prijetnja pojedincima i društvu – rekao je Indexu novinar švedskog nacionalnog radija Tonči Percan, rođeni Puljanin koji već pola veka živi u Švedskoj.
Portal navodi primer 12-godišnje Adrijane koja je 2020. smrtno stradala od zalutalog metka u pucnjavi dok je šetala psa u predgrađu Štokholma. Ova tragedija i primjer ubijenog 50-godišnjaka u Tulingeu govori da bi i nevinih i slučajnih žrtava u sledećim godinama moglo da bude sve više.
Osim toga, istraživanje švedskog lista “Dagens Niheter” početkom marta pokazuje da je oružano nasilje počelo da se smanjuje u socioekonomski ranjivim četvrtima tri najveća švedska grada – Stokholmu, Geteborgu i Malmeu, ali da se istovremeno povećava u sličnim područjima gradova srednje veličine.
Sukob oko tržišta narkotika
– Nije mi sasvim jasno zašto se to dešava. Na neki svoj abnormalni način kriminalci su obično racionalni i nerado izazivaju cijelo društvo jer to uvelike onemogućava njihovu djelatnost. Ali, švedski organizovani kriminal ipak je nagnao cijelo društvo na reakciju i mobilizaciju. Zato se poslednjih mjeseci učestalo govori o potrebi zakonskog izjednačavanja organizovanog kriminala sa terorizmom – kaže Percan.
Pucnjave i eksplozije posljedica su previranja i sukoba organizovanog kriminala oko tržišta narkotika. Međutim, osim zbog uklanjanja konkurenata, puca se i zbog pitanja časti, uvrede, osvete i povređenog muškog ega, čak i pogrešnog pogleda prema tuđoj devojci.
-Radi se mahom o mladim ljudima koji pokazuju izrazitu bezobzirnost i prema svojim i tuđim životima… Gangsterski način života postao je u određenoj mjeri popularan u predgrađima velikih gradova zato što omogućava brzu i laku zaradu već u tinejdžerskim godinama – kaže Percan.
Napadači uglavnom mladi migranti
U oružanim obračunima većinom se sa obe strane nišana nalaze tinejdžeri i mlađi odrasli migrantskog porekla, navodi Index.hr. Samo 15 odsto počinitelja su etnički Šveđani – ostalih 85% uglavnom su iz Iraka, Somalije, Sirije, Balkana i Turske. Ali, gotovo 60% svih počinitelja krivičnih djela povezanih sa smrtonosnim ili oružanim nasiljem rođeno je u Švedskoj.
– Činjenica je da su većinom poreklom iz Bliskog istoka i severa Afrike, ali isto tako većina ih je rođena u Švedskoj. To su švedska djeca i njihova sudbina uvelike je neuspjeh švedskog društva u suzbijanju organizovanog kriminala – rekao je Percan.
U pravilu se radi o osobama sa nižim prihodima, slabijeg obrazovanja, lošijeg zdravstvenog stanja i članovima brojnijih porodica. Međutim “Dagens Niheter” otkriva da je samo 11% počinitelja pomenutih krivičnih dela u Švedsku pristiglo u razdoblju istorijski visoke imigracije od 2012-2019. Štaviše, samo jedan odsto počinitelja bili su azilanti. Čak 89% počinitelja migrantskog porekla u Švedsku se doselilo pre 2010.
Sukobi kriminalnog podzemlja počeli još pre oko tri decenije. Stokholm je još 90-ih zahvatio rat oko šverca cigareta sa Balkana. Tada su se pojavile kriminalne bande i počeli njihovi obračuni i učestale su pucnjave. U međuvremenu se to proširilo na ilegalno tržište narkotika, a pritom se švedski pristup zloupotrebi droga nije pokazao posebno uspešnim. Dok postoji potražnja, postojaće i tržište. Konzumente narkotika možemo naći u švedskoj srednjoj klasi kojoj je droga nadohvat ruke – rekao je Percan.
Većina ilegalnog oružja sa Balkana
On je rekao da je Štokholm najveće tržište narkotika.
– Iz glavnog grada može se kontrolisati gotovo dvije trećine Švedske, zato je organizovanom kriminalu važna kontrola nad ovdašnjom prodajom droga – kaže Percan.
Švedska policija se u međuvremenu mobilizovala i angažovala dodatne snage iz drugih švedskih regiona, proširila međunarodnu saradnju, koristi nove tehnologije poput dronova i prisluškivanja mobilnih telefona i digitalnih poruka.
– Zbog toga je posljednjih meseci uspjela da uhapsi brojne lidere kriminalnih bandi koji će završiti sa dugogodišnjim zatvorskim kaznama, ali treba reći i da stalno dolaze novi, mlađi i bezobzirniji kriminalci koji će zauzeti njihova mesta – rekao je on
Zanimljivo je i da većina ilegalnog vatrenog oružja u Švedskoj potiče sa Balkana, koji se nakon ratova 90-ih godina počeo rešavati viška naoružanja i plasirati ga tamo gde je postojala potražnja. Kako navodi Index.hr, posebno su na cijeni pištolji i automatske puške kragujevačke “Zastave”.
Najnovije vijesti Srpskainfo i na Viberu