Iz našeg ugla

Pecine crtice o…: Znate li baladu o kolaču rigojanči

U proljeće 1979. sjedio sam u bašti otmjenog kafea Žarbo usred budimpeštanskog Vorošmarti trga sa čuvenom mađarskom pjevačicom Žužom Konc. Pitala me hoću li da probam rigojanči.

Petar Peca Popović
FOTO: NEBOJŠA BABIĆ/USTUPLJENA FOTOGRAFIJA

Probao i bio oduševljen. Kolač ima dva sloja čokoladnog biskvita. Između ta dva sloja nalazi se debeo sloj bogatog čokoladnog krem fila i tanak sloj džema od kajsija. Fil uključuje dodir tamnog ruma i vanile. Kolač je preliven fondan glazurom od tamne čokolade. Od Žuže onda čuh priču o tom dezertu.

Ako se dobro sjećam, ide ovako. Rigo Janoš Janči, poznati romski mađarski violinista, na juriš preuze evropsku scenu krajem 19. vijeka. Svojim je gudalom vragolasto pronalazio put do srca mnogih evropskih dama. Iako oženjen, mijenjao je žene i pariske restorane u kojima je nastupao. Jedne večeri, svirao je ljepše nego ikad. Uvaženog gosta, belgijskog princa, nije ni primjećivao. Magične note bijehu upućene princezi.

Rigo Janoš i princeza Klara Vord
FOTO: DRUŠTVENE MREŽE/RINGIER KOMBO

Princeza Klara Vord, ćerka industrijskog magnata Ebera Broka Varda iz Detroita, svoju naklonost muzici i Jančijevim mustaćima iskazivala je tako što je narednih večeri redovno posjećivala restoran. Jednoga dana učinila je nešto što je uzburkalo tadašnji mondenski svijet. Ostavila je muža i dvoje djece, odbacila titulu princeze i pobjegla sa fatalnim virtuozom na violini. On se takođe razveo. Njih dvoje su se odmah složili, i tako je neobična romansa zapravo prerasla u zabranjenu ljubav, skandaloznu priču koja se proširila širom Evrope poput ljetnjeg požara. 

Par se vjenčao u tajnosti 1896, a Klara formalno razvela od princa 1897. Bila je, inače, prava ljepotica, muza Tuluz-Lotreka, navodno joj se udvarao Marsel Prust, i služila je kao inspiracija za lik u mjuziklu „Kan-Kan”, koji je napisao Kol Porter. Na brojnim razglednicama tog vremena je prikazana njena slika, a postoji čak i legenda koja kaže da je njemački car Vilhelm II zabranio njene fotografije u cijeloj imperiji smatrajući da je njena ljepota previše provokativna.

Pročitajte još

Rigo i Klara su postali poznate ličnosti prije nego što se kultura slavnih, kao takva, uopšte rodila – novinari su sa entuzijazmom pratili svaki njihov korak, novine su bile opsjednute njihovom vezom, a javnost je bila podjednako skandalizovana i zaintrigirana.

Od tada njegovo gudalo gudilo je samo za nju. Ubrzo su se preselili u Ameriku, provodili se, trošili basnoslovne sume novca koje je ona naslijedila, trošili vrijeme i na kraju, nakon deset godina, potrošili i svoju ljubav. Živjeli su zajedno u različitim zemljama, i tokom svojih otmjenih putovanja protraćili su 8 miliona ondašnjih  dolara.

Kako to često ide sa zabranjenim ljubavnim pričama, tako i veza između Klare i Rigoa nije imala srećan kraj. Pričalo se da poznati muzičar nije bio vjeran princezi, zbog čega ga je zbog nevjerstva napustila početkom vijeka, godine 1907. Klara je umrla 9. decembra 1916. u Padovi, u 43. godini – i kažu da nikada nije preboljela raskid sa Rigom.

Ni virtuoz nije lako podnio razdvajanje. Preselivši se u Njujork 1911. pokušao je da obnovi svoju muzičku karijeru na drugoj strani Atlantika, ali je doživio samo neuspjeh. Preminuo je 1927, u 69. godini. Nakon sedam zvaničnih brakova i nebrojeno avantura bio je napušten od svih. Završio je svirajući na trotoarima Menhetna, gdje su ga i našli mrtvog.

Kao uspomenu na njihovu strasnu ljubav i sladak život, jedan preduzimljivi budimpeštanski poslastičar osmislio je slatkiš u svom kafiću pošto mu je primaš naručio čokoladno-kremastu tortu za svoju ljubav, a poslastičar odmah odlučio da tortu nazove po naručiocu. Po Žužinoj priči, Rigo je sam napravio desert i posluživši ga Klari rekao: „Probaj, braon je kao moja koža, a sladak kao tvoje srce.”

Postoji i danas širom Budimpešte „rigojanči“ kao lokalni fenomen. Možete uživati u svakom lokalu u centru mađarske prestonice, postoji i istoimena poslastičarnica na strmoj ulici Budima.

Ima jedan regionalni kuriozitet. Klara i Rigo su neko vrijeme proveli u Rijeci (Fijumi), gdje je virtouz nastupao 1896. Vremenom će poslastica i tu postati kultni desert, pošto je „rigojanči“ postao popularan širom tadašnje Austro-Ugarske, a Rijeka bila glavna luka Carevine. I danas se služi u prestižnim kafeima Kvarnerskog zaliva.

Najnovije vijesti Srpskainfo i na Viberu