Po pravoslavnom predanju, slavski kolač simboliše Hrista koji je “hljeb života“, a vino, kojim se preliva predstavlja krv koja je tekla iz Hristovih rana.
Obično se mijesi dan uoči krsne slave, od čistog pšeničnog brašna, a ostali sastojci zavise od toga da li se obilježava posna ili mrsna slava. Ako se pravi posna pogača, onda je recept od osnovnih sastojaka – vode, brašna i kvasca. Mrsni slavski kolač je naizgled ljepši i dekorativniji, jer se premazuje žumancima koji mu daju lijepu, žutu boju, pa sija “kao dukat”. Ipak, domaćice su vremenom otkrile i neke trikove uz koje se i mrsna pogača sjaji.
Nakon što se umijesi, slavski kolač se ukrašava raznim ukrasima od tijesta.
Po pravilu, na centralnom dijelu pogače se utiskuje pečat u obliku krsta sa slovima IS HS NI KA, što skraćeno i prevedeno znači “Isus Hristos pobjeđuje”.
Ostali ukrasi predstavljaju pojedinačne želje za blagostanje porodice, a uglavnom se nlaze se nezaobilazni simboli kao što su krst, pečat, ptica, klasje žita…
Po pravilu, slavski kolač treba da osvešta sveštenik, a to se najčešće čini u rano jutro, u crkvi ili u kući domaćina.
Sveštenik je taj koji siječe, odnosno lomi slavski kolač. Procedura je sljedeća: sveštenik podiže kolač pred ikonom i izgovarajući odgovarajuću molitvu, siječe ga “krstoobrazno” i preliva vinom. Domaćin i sveštenik okreću kolač, pjevajući tri crkvene pjesme.
Dva običaja za koji mnogi ne znaju jeste da se slavski kolač poljubi (što čine svi članovi porodice) prije nego što ga sveštenik i domaćin izlome, kao i da je tom prilikom važno da se izgovari sljedeći tekst: “Hristos je među nama” i “Jeste i biće”, istakao je sveštenik Vuk Jovanović i napomenuo da svi ovi rituali postoje kako bi se porodici i domaćinstvu osigurala zaštita, blagostanje, a “život im bio oplemenjen”. Na kraju obreda svi ljube krst i slijedi čestitanje domaćinu, prenosi Mondo.