Obraćamo se Vladi Republike Srpske i resornim ministarstvima, kao nosiocima izvršne vlasti u Republici Srpskoj, bez namjere da upućujemo na eventualne krivce i sa iskrenom željom da pozovemo sve aktere na odgovornost i hitan angažman, kako bismo zaustavili višegodišnji proces propadanja jednog od simbola Banjaluke i Republike Srpske i nacionalnog spomenika Bosne i Hercegovine – Kompleksa spomenika palim Krajišnicima na Banj brdu – navedeno je u dopisu koji je upućen na adresu Vlade Republike Srpske.
Kako se navodi, Opštim okvirnim sporazumom za mir u BiH i važećim zakonskim i podzakonskim aktima, odgovornost za obezbjeđenje pravnih, naučnih, tehničkih, administrativnih i finansijskih mjera za zaštitu, konzervaciju, prezentaciju i rehabilitaciju spomenika je na institucijama entiteta na čijoj se teritoriji spomenik nalazi. U konkretnom slučaju odgovornost je na Republici Srpskoj, odnosno na Vladi Republike Srpske, što je eksplicitno navedeno i u samoj odluci o proglašenju nacionalnog spomenika BiH iz 2013. godine.
– Bez urgentnog preduzimanja niza mjera, kako hitnih i kratkoročnih, tako i sveobuhvatnih, temeljnih i dugoročnih, fizičkoj opasnosti će biti izloženi posjetioci na lokaciji spomenika, a kao društvo ostaćemo bez jednog od kulturnih, političkih i civilizacijskih simbola borbe za slobodu i život, koje je Krajina dala u borbi protiv fašizma – ističe se u dopisu.
Ističe se da je Republički zavod za zaštitu kulturno – istorijskog i prirodnog nasljeđa Republike Srpske u saradnji sa Zavodom za studije i projektovanje Banjaluka je 2003. godine izradio projekat obnove spomenika – “Sanacija i restauracija kompleksa spomenika palim borcima Bosanske Krajine na Banj brdu u Banjaluci”. Investitor je bio Grad, a projekat čine dva dijela: 1) Projekat sanacije i restauracije pristupnog platoa i stepeništa i 2) Projekat sanacije i restauracije spomenika palim borcima Bosanske krajine.
Projektom je detaljno dokumentovano stanje spomenika, uočena oštećenja i dat je pregled potrebnih radova na sanaciji i restauraciji.
U ovom projektu obnove spomenika navedeno je da je spomenik u lošem stanju zbog neodržavanja i uticaja atmosferilija. Uočljiva su oštećenja kamenih obloga zidova i samih reljefa usljed dugotrajnog uticaja atmosferilija, što može dovesti do njihovog širenja i stvaranja deformacija. Crteži na zidovima u unutrašnjosti spomenika su u izuzetno lošem stanju, u opasnosti od potpunog nestanka. Oštećenja su nastala usljed neodržavanja i intenzivnog uticaja kapilarne vlage, koja je vidljiva i na vanjskim fasadama objekta spomenika, i zahtijevaju preduzimanje hitnih mjera za njihovu konzervaciju i restauraciju. Od izrade projekta obnove proteklo je gotovo dvadeset godina, a od odluke komisije u kojoj se konstatuje stanje spomenika devet godina.
Grad Banjaluka je iz budžeta za 2018. godinu finansirao radove na uređenju pristupnog platoa u vrijednosti od 42.570,45 KM, što je bilo neophodno radi sigurnosti pristupa spomeniku. Međutim, od dana donošenja Odluke do danas, osim aktivnosti Grada, nisu evidentirane značajnije aktivnosti na realizaciji mjera koje su naložene Odlukom o proglašenju nacionalnog spomenika.
– Predlaže se preduzimanje dvije grupe mjera: hitne i kratkoročne mjere, koje će uključivati zaštitu posjetilaca od mogućeg urušavanja dijelova spomenika, zaštitu spomenika od daljeg oštećenja penjanjem fizičkih lica, zaštitu od daljih uticaja atmosferskih prilika i sveobuhvatne, temeljne i dugoročne mjere, koje će uključiti reviziju postojećeg, gorenavedenog projekta sanacije i restauracije spomenika, planiranje sredstava u budžetu Republike Srpske za potrebe rehabilitacije i restauracije spomenika, izbor izvođača radova na sanaciji i restauraciji, donošenje dugoročnog plana upravljanja spomenikom i druge mjere propisane zakonom i odlukom o proglašenju spomenika nacionalnim spomenikom – istaknuto je u dopisu Grada upućenog Vladi Republike Srpske.
Najnovije vijesti Srpskainfo i na Viberu