O tome da novi gradonačelnik Banjaluke, koji dolazi iz opozicije, neće imati skupštinsku većinu već danima bruje mediji, a cijeli slučaj je dignut i na nivo Republike Srpske, koja bi sada ekspresno, bar kako je u izbornoj noći najavio lider SNSD Milorad Dodik, trebala da promijeni zakon kako bi se novom gradonačelniku „svezale“ ruke i sveli ga na funkciju ikebane.
Male i velike sredine
I nije problem samo Banjaluka. Ista situacija se desila i u Bijeljini gdje je gradonačelnik, takođe, iz opozicije, a skupštinska većina iz vladajuće većine na nivou Srpske.
I ne bi to bio problem da se dešava tamo negdje u Tesliću, Rudom, Kneževu, Kozarskoj Dubici, Čelincu i slično, ali kada se desi u dva najveća grada u Srpskoj, onda se zakoni moraju mijenjati.
Kako je biti (grado)načelnik bez skupštinske većine pitali smo prve ljude Teslića i Rudog, koji su više od dvije godine radili u takvim uslovima, a svoju poziciju su jednom čak morali da brane i na referendumu.
Noćna mora
Obojica poručuju da je takva situacija noćna mora za svakog (grado)načelnika, ali da se time ne kažnjavaju funkcioneri već isključivo građani čija se izborna volja očito ne poštuje.
– To je najgora stvar koja može zadesiti nekog (grado)načelnika. To sam, na žalost iskusio, ali ne samo ja već i neki drugi načelnici u manjim lokalnim sredinama. Međutim, niko o tome nije mnogo pričao sve dok se nije desilo u velikim gradovima. Valjda se smatralo da smo mi provincija i da nije bitno šta se dešava kod nas. Niko ne razmišlja da i u provincijama živi narod koji ispašta zbog ovih dešavanja – kaže za Srpskainfo načelnik opštine Teslić Milan Miličević.
Dodaje da u slučajevima kada (grado)načelnik nema skupštinsku većinu, ne ispašta on ili drugi funkcioneri, već građani koji žive u toj lokalnoj zajednici.
Zavrtanje “slavine”
Na pitanje kako je raditi u takvim uslovima, Miličević ističe da se može funkcionisati i tako, jer je dosadašnji zakon dao mogućnost da se radi po odluci o privremenom finansiranju i da (grado)načelnici imaju odgovarajuće nadležnosti.
– Međutim, to je posao u kojem vam opština i grad obavljaju osnovne životne funkcije – održavanje, socijalna davanja, isplata ličnih dohodaka u javnim ustanovama i preduzećima, i tu se stavi tačka jer daljih investicija nema. Nije problem što nemate skupštinsku većinu na svojoj strani kada bi ta većina bila konstruktivna i usvajala programske dokumente, uključujući i budžet – precizira Miličević.
On ističe da je najmanji problem što će skupštinska većina postavljati direktore javnih ustanova i preduzeća. Mnogo veći je taj kada opstruišu rad (grado)načelnika, što se redovno dešavalo u njegovom slučaju.
– Drugi vid problema je kojoj opciji pripada (grado)načelnik. Ako nije dio vladajuće većine sa nivoa Republike Srpske, onda opstrukcija ide i od strane republičkih organa vlasti. To znači da ste lišeni svih projekata sa nivoa RS, ali i ulaganja, počev od “Puteva Srpske” do “Šuma Srpske”. Opet tu ne pravite problem jednom čovjeku koji se zove načelnik već kompletnom stanovništvu te opštine, jer nema dovoljno ulaganja, stoje investiranja, održavanja regionalnih i magistralnih puteva, izgradnja mostova, podsticaji u privredi i poljoprivredi i slično – napominje Miličević.
Građanski otpor
Obazirući se na najave da bi moglo doći do izmjena Zakona o lokalnoj upravi i samoupravi, čime bi se razvlastili (grado)načelnici, a imenovali menadžeri opština i gradova, Miličević ističe da bi volio da gleda taj scenario.
– Ako zaista smanje ovlaštenja (grado)načelnika i pretvore ih u neku protokolarnu funkciju, siguran sam da će se desiti građanski otpor, jer se time direktno miješaju u izbornu volju građana. Spreman sam prvi da učestvujem u tom građanskom otporu – poručuje Miličević.
Zloupotrebe
Načelnik opštine Rudo Rato Rajak ističe da je zakonska regulativa koja definiše odnos između skupštine i načelnika omogućila toliko zloupotreba u funkcionisanju prvog čovjeka lokalne zajednice, što se negativno odražava na mnogim poljima.
Podsjeća da je zakonom predviđeno da se u slučaju neuspjelog opoziva načelnika, što je bio slučaj u Rudom i Tesliću prije dvije godine, lokalna skupština može, ali ne mora, raspustiti, o čemu odlučuje parlament Srpske, što je, po Rajaku, potpuno suludo.
– To onda daje mogućnost zloupotreba, jer ako je načelnik iz opozicije, a skupštinska većina dio režima, po automatizmu i NSRS stane na stranu te većine. Na taj način omoguće da isti odbornici koji su pokušali smijeniti načelnika, a u tome nisu uspjeli, ostanu na svojim pozicijama i nastave praviti probleme u funkcionisanju te lokalne zajednice. To se meni dešavalo dvije godine – prisjeća se Rajak.
“Miniranje” na svakom koraku
Kaže da je dvije godine radio u potpuno nemogućim uslovima, jer ga je skupštinska većina „minirala“ na svakom koraku.
Rajak ističe da većina nije htjela izglasati ni neke osnovne dokumente na osnovu kojih počiva život u opštini, kao što je budžet, rebalans budžeta i slične.
– Nisu oni pravili probleme meni već građanima ove lokalne zajednice – upozorava Rajak.
Dodaje da se plaši najavljene izmjene Zakona o lokalnoj upravi i samoupravi čime bi se potpuno oduzelo prava (grado)načelnicima da biraju svoje nabliže saradnike.
– To bi bilo krajnje pogubno za funkcionisanje načelnika i skupštine. Dati toliku odgovornost (grado)načelniku, a onemogućiti mu da bira svoje saradnike je van pameti. Funkcija (grado)načelnika gubi smisao. Ali, živimo u kvazidržavi u kojoj je sve moguće. Uvjerio sam se u to na svojoj koži i grdno sam razočaran u zemlju u kojoj živim – poručuje Rajak.
Najnovije vijesti Srpskainfo i na Viberu