Razlog za pad je, naravno, pandemija korona virusa, odnosno epidemiološke mjere.
Uvidom u podatke koje objavljuje Centralna banka BiH, evidentno je da su depoziti građana i na kraju jula manji nego na kraju februara, ali ipak imaju tendenciju stabilizacije i blagog rasta od maja, odnosno od trenutka popuštanja mjera. Ukupni depoziti stanovništva u BiH u februaru su iznosili gotovo 13,4 milijarde maraka, a na kraju jula oko 13,2 milijardi KM.
– Usljed proglašenja vanredne situacije i stanja prirodne nesreće zbog pandemije u martu, depoziti stanovništva u bankama su smanjeni u odnosu na februar za 308 miliona KM, odnosno 2,3 odsto. Dio stanovništva je smanjio stanja na transakcionim računima u KM, otprilike trećinu od pomenutog iznosa, moguće i zbog uvedenih mjera zabrana kretanja – kažu za Srpskainfo u Centralnoj banci BiH.
Strana valuta
Preostali dio smanjenja depozita stanovništva u martu odnosi se, prvenstveno, na depozite po viđenju u stranim valutama, oko 74 miliona KM, i dugoročne depozite u stranim valutama, oko 61 milion KM.
– Trend smanjenja depozita je trajao do ublažavanja mjera kriznih štabova i vlada u maju, od kada je primjetno vraćanje depozita u bankarski sistem. Povučeni depoziti u KM su do kraja juna vraćeni na transakcione račune, te su čak i viši u odnosu na stanje u februaru. Dugoročni depoziti stanovništva u stranoj valuti su se jedini nastavili smanjivati do kraja juna. Međutim, nema indikacija da se radi o sklonosti stanovništva ka stranoj valuti i njihovom povlačenju iz banaka – smatraju u CBBiH.
Od marta do juna ove godine, kako dodaju, deponovano je 98 miliona KM manje novih dugoročnih depozita stanovništva u evrima odnosu na isti period lani.
– Kako je trend primjetan od početka godine, moguće je da se radi o smanjenju priliva iz inostranstva po osnovu zaposlenja ili doznaka, jer su neke od članica EU bile u recesiji, ili su na rubu recesije bile već krajem 2019. godine – ocjenjuju u Centralnoj banci BiH.
Strah od jeseni
Po posljednjim podacima Agencije za bankarstvo RS, depoziti građana RS u prvom kvartalu manji su za dva odsto u odnosu na kraj prošle godine. Na kraju marta iznosili su nešto više od 3,6 milijardi konvertibilnih maraka.
– Depoziti građana rasli su sve do prve polovine marta. Onda je nakon pojave koronavirusa došlo do pada depozita – napominju u Agenciji za bankarstvo RS.
Milenko Krajišnik, predsjednik Fiskalnog savjeta RS i dekan Ekonomskog fakulteta Banjaluka, za Srpskainfo kaže da je sasvim očekivano to što su smanjeni depoziti građana u svakoj krizi, pa tako i u ovoj, koja je izazvana virusom korona.
– U prethodnom periodu su rasli depoziti, jer su rasli i dohoci, nije bilo krize. Ljudi nisu dizali pare s računa, već su plaćali karticama i po potrebi dizali keš s bankomata. U svakoj krizi, pa i ovoj, ljudi više vole da drže novac kod sebe nego u banci. Čak novac i ne troše iako ga imaju, jer se plaše šta će da bude na jesen – objašnjava Krajišnik.
Osim toga, neki građani nisu ni dobili platu, nekima je kasnila, nekima je država isplatila minimalac, a to su sve, kako smatra, uzroci koji su doveli do smanjenja depozita u bankama.
Pad BDP oko pet odsto
Ako do kraja godine ne bude bitnijih promjena u pandemijskom smislu i ako ekonomska aktivnost ostane u ovom ritmu, onda bi pad BDP trebao biti oko pet odsto, ocjenjuje Krajišnik.
Što se tiče budžeta RS, sa finansiranjem odnosno zaduživanjem bi, kako ističe, trebalo da bude likvidan i da se izimiruju sve obaveze.
– To ne znači da pada prihoda neće biti. Biće, to je nesporno, ali će biti povećano finansiranje od MMF, krediti i slično. Javni dug će da poraste – dodaje Krajišnik.
Predsjednik Fiskalnog saveta RS smatra da će naredne godine, ako porastu i ekonomske aktivnosti zemalja s kojima blisko sarađujemo, i kod nas doći do oporavka i blagog rasta.
– U takvim okolnostima ne očekujem da će doći do značajnih promena s platama. Mislim da će plate biti isplaćivane u iznosu kao i sada, odnosno da neće biti smanjenja, ali ni povećanja. Naše plate generalno nisu velike; prosječna plata od 950 KM je niska da bismo izgubili konkurentnost u odnosu na druge zemlje – smatra Krajišnik.
Najnovije vijesti Srpskainfo i na Viberu