U nabavku sjemena je uloženo oko 230.000 KM, a prihodi poljoprivrednika iznosili su blizu 3 miliona KM.
Tako su poljoprivrednici, koji su učestvovali u projektu LIR, ostvarili prihod od skoro 2.200 KM po hektaru, što je u prosjeku povećalo prihode njihovih domaćinstava za oko 10.000 KM.
Prije tri godine odlučio sam se na uzgoj soje, a lane sam prvi put imao zagarantovan otkup uroda. To znači puno; i prije nego što smo posijali znali smo cijenu soje po kilogramu. Naše je onda da biramo hoćemo li sijati ili nećemo – kaže Gavro Bradašević, koji je sojom zasijao hektar i po zemljišta.
Bradašević, koji se poljoprivredom bavi već 10 godina, trenutno obrađuje oko 30 hektara zemlje u okolini Modriče. U maju je postao jedan od uzgajivača genetski nemodifikovane soje, koji su podržani kroz pomenuti projekat. Novo sjeme mu je pomoglo da proširi svoje usjeve, a nada se novim uzgajivačima soje i podsticajima.
Zakon
U Modriči se posljednjih godina proizvodnja soje povećava, a i susjedne opštine imaju sve više proizvođača. Projektom LIR, osim u Modriči, obuhvaćene su i oranice u Odžaku, Domaljevcu, Gradiški i Orašju. Poljoprivrednici iz ovih opština, njih 283, zasadili su sjeme genetski nemodifikovane soje, dobijeno kroz podršku EU, na više od 1.340 hektara zemljišta.
Soja je postala centralna tema u evropskoj poljoprivredi, industriji stočne hrane i prehrambenoj industriji. Za pokrivanje manjka proteina u stočnoj hrani EU uvozi oko 23 miliona tona sojine prekrupe i 12,5 miliona tona sojinog zrna, prije svega iz Južne Amerike. Međutim, oko dvije trećine uvoza sastoji se od genetski modifikovane soje.
Prvi put su GMO namirnice stavljene na tržište 90-ih godina prošlog vijeka, a od tada među potrošačima raste sve veća zabrinutost zbog takvih namirnica, posebno u Evropi. Zabrinutost potrošača u EU rezultirala je obaveznim označavanjem genetski modifikovane hrane, kao i hrane namijenjene za ishranu stoke.
Sličnu praksu propisuje i Zakon o GMO u Bosni i Hercegovini.
Potražnja
Zbog toga se tržište BiH sve više okreće non-GM sjemenima, za kojima postoji velika potražnja.
– Kada govorimo o uzgoju soje, ukupne količine ove uljarice koje bi se mogle proizvesti u BiH predstavljaju kap u moru svjetske proizvodnje; zato bi ova država definitivno svoju šansu i konkurentnost trebala tražiti na tržištu non-GM soje. Stvaranje jake domaće sirovinske baze za preduzeća koja se bave proizvodnjom prehrambenih proizvoda u BiH znači i jačanje domaćih proizvođača. Kao jedan od kriterijuma kvaliteta proizvoda, koji je konkurentan na domaćem tržištu, ali i na tržištu širom svijeta, jeste i proizvodnja bez GMO-a. Iz tog razloga, „non-GMO proizvodnja“ budućnost je jake bh. poljoprivrede – smatra Nada Ević iz Ministarstva poljoprivrede, vodoprivrede i šumarstva Županije Posavske.
Podrška razvoju poljoprivrede i povećanju zapošljavanja je među osnovnim aktivnostima projekta LIR, koji pomaže jačanju lokalnih zajednica. Upravo poljoprivreda ima veliku šansu da se razvije kao jedna od uspješnijih grana privrede u BiH.
– Prema podacima Agencije za statistiku BiH, ukupne površine pod sojom u 2018. godini na nivou BiH su oko 8.515 hektara, što predstavlja povećanje u odnosu na 2017. godinu za skoro 1.000 hektara. Razlog povećavanja površina pod sojom je veća profitabilnost u odnosu na druge ratarske kulture po hektaru, te siguran otkup svih proizvedenih količina, po cijeni od 0,63 KM od strane pojedinih kompanija – navodi rukovodilac Područne jedinice u Gradišci pri Resoru za stručne usluge u poljoprivredi RS Dragoljub Malinović.
Ne zahtijeva posebne tretmane
Uzgoj uljarica, među kojima je i soja, u Bosni i Hercegovini je isplativ – tržište postoji i otkup je zagarantovan. Ova kultura ne zahtijeva posebne tretmane u proizvodnji, te se može proizvoditi na području sjeverne BiH.
Preradom soje na farmama se takođe može uvesti diverzifikacija poljoprivredne proizvodnje u ruralnim područjima, a odgovaranjem na potrebe tržišta stvaraju se nove mogućnosti za domaće poljoprivrednike, kao i za razvoj domaće proizvodnje.
Najnovije vijesti Srpskainfo i na Viberu