Perfluorooktanska kiselina (PFOA) i perfluorooktanski sulfonat (PFOS), poznati kao “vječne hemikalije” (PFAS), pronađeni su u više od 99 posto uzoraka flaširane vode iz Azije, Evrope, Sjeverne Amerike i Okeanije.
PFAS su perfluorisane supstance koje se često koriste u industriji zbog svojih jedinstvenih svojstava – one čine materijale otpornima na mrlje, vatru i prianjanje. Ali ono što ih čini posebnima, ujedno je i problem – ove hemikalije ne razgrađuju se u prirodi, što dovodi do njihovog nakupljanja u okolišu, posebno u vodenim izvorima.
Voda iz slavine takođe nije imuna
Istraživanje je pokazalo da su i uzorci vode iz slavine kontaminirani PFAS-om, iako razine tih supstanci variraju zavisno od regije. Primjerice, testiranja sprovedena u Birminghamu (Ujedinjeno Kraljevstvo) i Shenzhenu (Kina) otkrila su niže razine PFAS-a u britanskoj vodi u odnosu na kinesku, ali obje su zemlje imale prisutnost tih hemikalija. Dobra vijest je da filtracija ili kuhanje vode može ukloniti između 50 i 90 posto tih hemikalija.
– Naša otkrića ističu raširenu prisutnost PFAS-a u pitkoj vodi i efikasnost jednostavnih metoda obrade za smanjenje njihovih nivoa. Korištenje jednostavnog filtera za vodu ili kuhanje vode može značajno smanjiti količinu tih supstanci – izjavio je koautor studije, profesor Stuart Harad s Univerziteta u Birminghamu.
Iako trenutni nivo PFAS-a u većini uzoraka ne predstavljaju ozbiljan zdravstveni problem, Harad naglašava važnost stalnog nadzora i regulacije kako bi se zaštitilo javno zdravlje.
– Ovaj rad pruža vrijedne podatke o prisutnosti PFAS-a u pitkoj vodi te praktična rješenja za smanjenje izloženosti potrošača putem pitke vode. To je važan korak prema osiguravanju sigurnije vode za piće za zajednice širom svijeta
Flaširana voda nije uvijek sigurnija
Studija je pokazala da prirodna mineralna voda sadrži veće koncentracije PFAS-a u poređenju s pročišćenom vodom. Iako su koncentracije ispod preporučenih za zdravlje, istraživanje je potvrdilo ono što su prethodne studije već nagovijestile – PFAS se šire u okolišu, ne birajući izvor vode.
– Povećana svijest o prisutnosti PFAS-a u vodi iz slavine i flaširanoj vodi može potrošačima omogućiti donošenje informisanijih odluka, potičući ih na korištenje metoda pročišćavanja vode – dodao je koautor studije, profesor Yi Zheng.
– Naša otkrića takođe sugerišu da potencijalni zdravstveni rizici povezani s PFAS-om u pitkoj vodi mogu biti pod uticajem životnog stila i ekonomskih uslova, što ukazuje na potrebu za daljim istraživanjima iz socio-ekonomske perspektive.
Mogućnosti smanjenja rizika
Postoje efikasne i relativno jeftine metode za uklanjanje PFAS-a iz pitke vode, ali one zavise od spremnosti vlada da poduzmu konkretne mjere. Još bolji pristup bio bi spriječiti onečišćivače da uopšte ne ispuštaju ove hemikalije u okoliš.
Ova studija, objavljena u časopisu ACS ES&T Water, predstavlja važan korak u razumijevanju globalnog problema PFAS-a te pruža praktična rješenja za smanjenje izloženosti potrošača putem pitke vode. Dugoročna rješenja zahtijevaju zajedničku saradnju naučnika, vlada i industrije kako bi se smanjio uticaj ovih toksičnih hemikalija na zdravlje i okoliš, prenosi Bosnainfo.