Umjesto svoje primarne funkcije, koja se sastoji u otvaranju mogućnosti da pojedinac slobodno uspostavlja odnos sa svojom okolinom, u čemu najposlije i počiva priroda, svrha i suština tehničkog sredstva, tranzicioni objekat postaje fiksiran, a njegova uloga postaje formativna tranzicioni objekat umjesto sredstva koje treba da posredovanjem omogući odnos „ja – tranzicioni objekt – okolina“ postaje osamostaljen element u strukturi ovog odnosa, koji počinje da vlada cjelinom ovog odnosa, te otuda i da strukturira cjelokupni egzistencijalni profil pojedinca.
Moć tranzicionog objekta se ogleda u tome što on uspostavlja sliku svijeta – on određuje značenja pojmova od kojih zavisi način razumijevanja stvarnosti od koga opet zavisi konstituisanje predmeta iskustva, sistem motivacije, sistem vrijednosti itd. Najveći dio formativnih iskustava nastaje u djetinjstvu, kako zbog posredujuće uloge roditelja koji igraju ulogu primarnog tranzicionog objekta, tako i zbog intenziteta prvih iskustava okoline u djetinjstvu, koja kao prva već jesu formativna. Otuda, nužno, osamostaljivanje tranzicionog objekta uvijek je povezano s djetinjstvom i primarnom socijalizacijom, a kasniji život predstavlja samo fenomenologiju njegovog ispoljavanja.
Tako, na primjer, statusni simboli danas predstavljaju osamostaljene tranzicione objekte koji su postali subjekti. Statusni simboli samostalno kreiraju značenja, percepciju, iskustva i predstavu o stvarnosti. Njihovo sticanje, posjedovanje i upotreba je dobrovoljna samodisciplinujuća praksa kojom pojedinci sebe redukuju na ulogu učesnika u simboličko-materijalnoj reprodukciji osamostaljenog poretka koga ne razumiju.
Sticanje, posjedovanje i upotreba statusnih simbola kao trofeja (vidljivih socijalnih indikatora moći) izaziva osjećaj trijumfa koji uklanja tjeskobu i inhibiciju nastalu u traumatskom odnosu sa roditeljima u djetinjstvu (Fenichel, 1939: 258-280). Statusni simboli kao savremeni socijalno-ekonomski trofeji u psihološkom smislu predstavljaju derivat super ega, jer su simbol roditeljske moći. Oni ugrožavaju ego na isti način na koji super-ego ugrožava ego. Otuda, potreba za sticanjem, posjedovanjem i korištenjem statusnih simbola bilo koje vrste (odjeća, nakit, imovina, automobili, putovanja, životni stil, prestiž i atraktivnost bilo koje vrste, partner kao trofej, roditeljstvo kao trofej itd), nije potreba za isticanjem socijalnog statusa kao takvog, već izraz nemoćnog ega, koji se pomoću ovladavanja statusnim simbolima kao trofejima nastoji rasteretiti kompleksa niže vrijednosti i ubjediti sebe da je, ovladavši simbolima roditeljske moći, postao samostalan i jednak roditeljima.
Potreba za sticanjem, posjedovanjem i korištenjem statusnih simbola karakteristična je za nesigurne osobe sa niskim samopoštovanjem, koje nisu uspjele razriješiti traumatski odnos s roditeljima iz djetinjstva. Sticanje, posjedovanje i upotreba statusnih simbola u zrelijoj živornoj fazi je simbolički oblik identifikacije s roditeljima kroz njihovu negaciju, jer ovladavanje statusnim simbolima omogućava egu da kroz ovladavanje simbolima materijalne moći izgradi predstavu o sebi kao samostalnom, nezavisnom i slobodnom.
Da bi ego stvorio predstavu o sebi kao slobodnom i moćnom, on prvo mora ukloniti prijeteće figure roditelja. Figura roditelja ima ugrožavajuću funkciju za samokonstituisanje ega, jer roditelji predstavljaju primarni tranzicioni objekt preko koga su stečena prva i formativna iskustva stvarnosti. Zato roditelji moraju biti negirani, uklonjeni i zamijenjeni drugim tranzicionim objektima, u ovom slučaju statusnim simbolima, kako bi se ego oslobodio i proizveo sliku svoje vlastite snage i moći.
Otuda je identifikacija modifikovani ekvivalent nasilja, pljačke i proždiranja (istu logiku oduzimanja moći roditeljima kroz identifikaciju sa njima ima i Edipev kompleks, Elektrin kompleks i Demetrina veza). Ego se brani od ugrožavajuće uloge roditelja tako što se identifikuje s njima kao agresorom i tako im simbolično oduzima njihovu snagu i moć.
Ta oduzeta moć roditelja se simbolično prenosi na one objekte koji su u percepciji roditelja imali naročitu materijalnu vrijednost i koji su kao takvi bili uslov odraslosti, zrelosti, samostalnosti i poštovanja. Stičući upravo te materijalne objekte, pojedinac simbolički pokazuje i sebi i roditeljima da im je napokon dorastao.
Stičući statusne simbole, pojedinac stiče samopoštovanje. On pokazuje da je uspio da se osamostali, da je izgradio nezavisnost, jer je uspio da dostigne postavljeni uslov – sticanje i posjedovanje onih materijalnih sredstava koja su u očima roditelja uslov priznanja. Napokon, stičući materijalne objekte, pojedinac postaje uvjeren da je proces njegove inicijacije (prevođenje iz djetinjstva u odraslu dob) završen. On se upisao u odrasle.
Međutim, ovim činom logika fiksiranosti nastala u djetinjstvu samo je konvertovala formu svoga ispoljavanja u zrelijoj dobi. Uloga roditelja kao tranzicionog objekta samo je zamijenjena ulogom statusnih simbola (i uopšte materijalno tehničkih sredstava) koja sada, umjesto simbolički usmrćenih roditelja, postaju izvor osjećaja sigurnosti.
Pozicija zavisnosti pojedinca ostala je ista unutar šire imunizacijske funkcije kulture.
Reference
- Fenichel, O. (1939). Trophy and Triumph, Imago, XXIV, pp. 258–280
(Nemanja Đukić, profesor sociologije na Univerzitetu u Banjaluci)
Najnovije vijesti Srpskainfo i na Viberu