Pokazuju ovo najnoviji podaci Evrostata, koji otkrivaju da radna sedmica u BiH traje duže u odnosu na sve evropske države, osim Srbije ukupno oko 42 sata, što je za čak četrdesetak sati mjesečno više od vremena koje, primjera radi, holandski radnik provede na poslu.
Četiri radna dana, 32 sata u sedmici – zvuči kao fantazija za mnoge poslodavce i radnike u BiH, dok u Evropskoj uniji ovaj trend, a što se može vidjeti i iz podataka Evrostata, uzima sve veći zamah. Istraživanja otkrivaju da su firme koje su uvele četvorodnevnu radnu sedmicu nakon toga imale još bolje poslovne rezultate.
Odmorni i raspoloženi radnici bili su glavni „krivac” – jer su u radnu sedmicu ulazili mnogo opušteniji, pronalazeći veći balans između poslovnog i privatnog života.
Kada je u pitanju BiH, ovakav princip rada nije naišao na odobravanje kod većine poslodavaca, jer smatraju da skraćenu radnu sedmicu nije moguće sprovesti u praksi, a ako bi se tako nešto i uradilo, navode da bi bili prinuđeni da režu plate. Kako su istakli radnici rade na sat i što više rade, imaju i veću platu. I obratno.
Praksa je, međutim pokazala da nije baš sve tako kako oni tvrde. Ako smo evropski rekorderi po broju radnih sati, valjda bi trebalo da smo pri vrhu i po visini plata. I jesmo, ali samo ako obrnemo listu naopačke.
Prosječna mjesečna primanja trenutno u BiH iznose oko 1.400 maraka. Ako ovaj broj podijelimo sa pomenutim brojem radnih sati – ispada da je satnica jednog radnika u BiH tek oko osam maraka, što je za tri puta manje od evropskog prosjeka. Još gori je odnos ukoliko ovu jednostavnu matematičku računicu primijenimo na minimalac, koji u FBiH iznosi 600 maraka, a u Republici Srpskoj 900.
U prvom slučaju ispada da je satnica 3,5 maraka, a u drugom oko pet, odnosno da je dnevnica onih koji su na minimalcu u FBiH 28 maraka, a u Republici Srpskoj oko 40. U prevodu – jedan običan čovjek sa prosječnom platom, ili minimalcem u BiH, sa zarađenom dnevnicom ne može svoju porodicu odvesti na neki pristojan ručak u restoran.
Matematika
Komentarišući sve ove podatke predsjednica Saveza sindikata Republike Srpske Ranka Mišić ističe da je kada je u pitanju BiH situacija vjerovatno još i gora, a pogotovo ako bi se u ovu statistiku i matematičku računicu kao jedna od bitnih stavki, varijabli, ukalkulisao i rad na crno – vikendom i drugim neradnim danima, kojem su izloženi pojedini radnici gotovo svakodnevno.
Kako je rekla dužina radne sedmice je jasno definisana i precizirana – i ona iznosi 40 sati sedmično, odnosno maksimalno 180 mjesečno. Sve preko toga, pojašnjava ona, trebalo bi da bude riješeno pojedinačnim ugovorima između radnika i poslodavca.
– Postoji institut prekovremenog rada. Nažalost poslodavci ga vrlo često izbjegavaju, jer ima dosta slučajeva da pojedini ljudi rade i po deset pa čak i 12 sati dnevno, a to im se nigdje ne vodi, već upisuje kao da su navodno radili samo osam. Radnici pristaju na to, jer su prinuđeni, nemaju alternativu – kaže Mišićeva, navodeći da je ovaj problem posebno prisutan u sektoru trgovine, ali i građevinarstva.
Navodi i da je zbog teške ekonomske situacije u zemlji, ali i niskih plata, koje su daleko ispod evropskog prosjeka, vrlo čest slučaj da su pojedini ljudi jednostavno primorani da rade i više poslova i to obično na crno.
Smatra da se na ovaj način krši postojeći zakon o radu, ali i propisi koji regulišu broj radnih sati i obavezno plaćanje prekovremenog rada. Osvrćući se na veliku razliku u broju radnih sati koje ostvari jedan radnik iz BiH i Evropske unije ukazuje da u pojedinim evropskim zemljama već odavno postoji jedan trend da se radna sedmica skrati za određen broj sati.
I ona se pozvala na neka od sprovedenih istraživanja ekonomista, ali i sociologa, koja su pokazala da u tim slučajevima skraćivanja radne sedmice – produktivnost raste.
– Gotovo sva istraživanja su pokazala da kraća radna sedmica, odnosno više slobodnog vremena za odmor i porodicu, donosi samo pozitivne rezultate, jer su radnici zadovoljniji, produktivniji, ali i inovativniji. Na taj način i ekonomska, ali i socijalna slika nekog društva postaje bolja – navodi Mišićeva.
Nažalost, ističe ona, to nije slučaj i kod nas, jer bi pojedini poslodavci, da mogu, i posljednju kap krvi isisali iz svojih radnika, navodeći da ima i čestitih vlasnika firmi, ali veoma malo. Otkriva i da kada je u pitanju minimalac i tu ima dosta zloupotreba, jer su poslodavci skloni da prilikom obračuna računaju bukvalno sve pa i prekovremeni rad i topli obrok da bi došli do iznosa od 900 maraka.
Mjere
Otkriva i da će Savez sindikata krajem avgusta predložiti mjere koje će biti upućene na adresu Vlade Republike Srpske, a koje bi, između ostalog, trebalo da riješe ovu goruću problematiku, pa i pomenutu.
Za kraj je i poručila da će njen sindikat učiniti sve da bi bili poboljšani radni uslovi, povećane plate radnicima te život učinjen što normalnijim.
– Sistem mora što prije biti uređen da bismo ovaj jaz za Evropom bar malo smanjili. Nema nam druge – poručila je Mišićeva, navodeći da se nada da će njeni prijedlozi dobiti podršku od druga dva stalna učesnika u ovim pregovorima – Vlade Srpske i poslodavaca.
Kada su pitanju podaci Evrostata oni otkrivaju da je radna sedmica zaposlenih u Evropskoj uniji iznosila 36,1 sat, skoro šest manje od BiH (41,4). Najduže se radi u Grčkoj, 39,8 sati, što je i dalje za skoro dva sata kraće nego u BiH. Potom slijede Rumunija sa radnom sedmicom od 39,5 sati, Poljska u kojoj se „arbajtuje” 39,3 i Bugarska sa 39 sati.
U Austriji ona iznosi 33,6 sati, u Njemačka – 34, a u Norveškoj – 33,9. Najkraće se radi u Holandiji, tek 32,2 sata. Kada je u pitanju ostatak Evrope, koji je van ove unije, BiH jedino šiju Turska i Srbija – u kojoj zaposleni u prosjeku rade 41,7 sati sedmično. Kada je u pitanju Holandija, ona je po mnogo čemu specifična.
Prosječna plata iznosi 2.855 evra. Kada je u pitanju minimalac, on iznosi 1.934 evra mjesečno, odnosno 446 sedmično. Iznos minimalne plate vlasti preispituju čak dva puta godišnje – 1. januara i 1. jula. Radna sedmica je vrlo često četiri radna dana.
Pola primanja dajemo za hranu
Prosječna neto plata u BiH isplaćena u junu iznosila je oko 1.400 maraka i veća je za dvadesetak u odnosu platu isplaćenu u maju. Najvišu imaju zaposleni u oblasti finansijskih i djelatnosti osiguranja, a najnižu u građevinarstvu, tek nešto više od 1.100 KM.
Kada je u pitanju sindikalna potrošačka korpa za jun, ona je iznosila 2.608 maraka, a najviše se trošilo na prehranu – 1.180 maraka, što znači da više od 40 odsto plate ode na osnovne životne potrepštine, piše Glas Srpske.
Najnovije vijesti Srpskainfo i na Viberu