Bez obzira na sve pozitivne stvari, kojih je sigurno bilo na ličnom i kolektivnom planu, 2020. godinu ipak ćemo pamtiti po pandemiji virusa korona, odnosno po događajima koje je ona proizvela.
Pandemija od koje i dalje strepi čitav svijet, u Republiku Srpsku je zvanično stigla 5. marta. Prvi slučaj zabilježen je u Banjaluci, gdje je na koronu bio pozitivan muškarac koji je stigao iz Italije, a potom i njegovo dijete koje pohađa OŠ „Branko Ćopić“, koja je odmah zatvorena. Potom su zatvorene sve školske ustanove u Srpskoj, a prosvjetni radnici su, prvi put u karijeri, nastavu izvodili onlajn odnosno putem RTRS.
Lančano, uslijedile su mnoge zabrane i preventivne mjere: nošenje rukavica, maski, rad od kuće, održavanje fizičke distance, gotovo svakodnevne konferencije za medije ministra zdravlja i socijalne zaštite Alena Šeranića, ali i redovi pred marketima, u kojima su građani panično kupovali namirnice, stvarajući kućne zalihe.
U proljeće i ljeto većina zemalja Evrope i našeg regiona zatvorila je granice, ili su dozvolili ulazak samo uz negativan test na koronu. Mnoge od tih zabrana ili mjera prevencije važe i sada. Zaključno sa 29. decembrom, u RS je pоtvrđеno 36.492 slučаја virusа kоrоnа, а prеminulо је ukupnо 1.727 оsоbа kоd kојih је pоtvrđеn tеst nа virus kоrоnа.
Vanredno stanje
Narodna skupština Republike Srpske usvojila je 28. marta Odluku o proglašenju vanrednog stanja na prijedlog Vlade kako bi, kako je istaknuto, institucije mogle efikasnije reagovati na epidemiju virusa korona. Skupština je vanredno stanje, koje je postojalo prvi put nakon rata, ukinula na sjednici održanoj 21. maja. U tom periodu, predsjednica Srpske Željka Cvijanović donosila je uredbe sa zakonskom snagom, koje su verifikovane u parlamentu tek kada su se stekli uslovi za zasijedanje. Opozicija je tvrdila da je vanredno stanje bilo nepotrebno, da razlozi nisu adekvatno obrazloženi i da je pojedincima poslužilo za lično bogaćenje i zaobilaženje institucija.
Policijski čas
Po prvi put u miru, zbog korone smo u Republici Srpskoj preživjeli policijski čas. Uveden je 21. marta, a formalno ukinut 22 maja. Kada se primjenjivao, od 22 časa naveče do pet časova ujutru bilo je zabranjeno kretanje građanima, osim onim koji su, zbog poslovnih i drugih neizbježnih obaveza, imali dozvolu, potvrdu poslodavca ili MUP RS. Taj period pamtićemo po sablasnim fotografijama pustih ulica koje je, pored saobraćajne policije, kontrolisala i specijala u borbenim odijelima i sa oružjem dugih cijevi.
U FBiH je policijski čas bio još rigorozniji, jer su kretanja građanima u jednom trenutku bila zabranjena već poslije 18 časova. Međutim, Ustavni sud BiH je prvo proglasio neustavnom zabranu kretanja građanima u FBiH, a kasnije je to isto uradio i sa odukom o obaveznom nošenju maski na otvorenom. U Srpskoj je Osnovni sud u Prijedoru donio presudu u korist građanina, a protiv odluka Republičkog kriznog štaba, što je samo pojačalo rasprave za i protiv opravdanosti raznih zabrana.
Pokretna bolnica
Na Međunarodni aerodrom u Mahovljanima kod Banjaluke 3. aprila sletio je prvi avion iz Njemačke s mobilnom bolnicom, koju je Vlada RS platila 3,6 miliona KM, na osnovu odluke od 21. marta. Bolnica je kapaciteta 500 kreveta i 6.000 kvadratnih metara. Međutim, 30. maja je Republički štab za vanredne situacije odlučio da bude raskinut ugovor Instituta za javno zdravstvo RS sa firmom „Balkan global“, koja je bila dobavljač, uz obrazloženje da u roku nije obezbijedila potrebnu dokumentaciju.
Bolnica je uskoro vraćena nazad, kao i pare u budžet RS, koje su bile uplaćene avansno. Dijelovi pokretne bolnice, koji su bili montirani u Mahovljanima, poslužili su kao politički poligon za obračun vlasti i opozicije, koja je tvrdila da je nepotrebna i da se radi o „običnom šatoru“.
Ubistvo Slaviše Ćuluma
Jedan od najpoznatijih banjalučkih kriminalaca Slaviša Ćulum ubijen je u sačekuši, u blizini svoje kuće u Dragočaju, 15. maja, tek što je izašao iz zatvora. On je 2011. godine bio osuđen na sedam godina zatvora zbog pokušaja ubistva Jovana Jošila u vatrenom obračunu do kojeg je došlo 24. aprila 2010. U ovom obračunu ubijen je njegov brat Nedeljko Ćulum (19).
Prije odlaska u zatvor bio je poznat policiji po brojnim krivičnim djelima i nasilničkim ponašanjima. Dovođen je u vezu s više obračuna iz vatrenog oružja, tuča, ali i s više teških razbojništava i pljački. Siniša Šakić zvani Kinez uhapšen je 28. jula u centru Banjaluke zbog sumnje da je ubio Slavišu Ćuluma.
Pad Đukanovića
Na parlamentarnim izborima u Crnoj Gori 30. avgusta Demokratska partija socijalista aktuelnog predsjednika države Mila Đukanovića, poražena je poslije 30 godina vlasti. Opozicione partije, predvođene Zdravkom Krivokapićem, osvojile su većinu u crnogorskom parlamentu i kasnije formirale Vladu bez DPS.
Izbori u Crnoj Gori pratili su se budno u cijelom regionu, a bila je primjetna nevjerovatna antisrpska histerija Đukanovićevih pristalica, kao i bošnjačkih političara i analitičara u BiH. Đukanovićeve pristalice su nekoliko dana nakon poraza održale skup u Crnoj Gori, ali druga strana nije reagovala i sve je vrlo brzo bilo završeno.
Preminuo Amfilohije
O promjeni vlasti u Crnoj Gori nemoguće je pričati bez pominjanja mitropolita crogorsko-primorskog Amfilohija. Mjesecima je bio na čelu narodnih litija u Crnoj Gori, protiv diskriminatorskog Zakona o slobodi veroispovijesti, koji je prema mnogima, bio ključni faktor za pad Đukanovićevog režima. Mitropolit Amfilohije preminuo je 30. oktobra, a sedmicama prije toga borio se s novim virusom korona. Sahrana Amfilohija bila je jedan od najtužnijih dana u srpskom, pravoslavnom svijetu, dok su kritičari tada u prvi plan isticali nepoštovanje epidemioloških mjera i nevjerovatan kult njegove ličnosti, pa čak i smrti.
Izbori u BiH
Sa više od mjesec dana zakašnjenja, u odnosu na ranije godine, 15. novembra održani su lokalni izbori u BiH. Mada se glasalo pod maskama i uz ostale mjere prevencije, izlaznost nije bila pretjerano manja nego prije četiri godine. Što se tiče rezultata izbora u Republici Srpskoj, njih je obilježila pobjeda Draška Stanivukovića nad Igorom Radojičićem u Banjaluci i Dušana Petrovića nad Mićom Mićićem u Bijeljini. Već u izbornoj noći, lider SNSD Milorad Dodik se proglasio za povjerenika stranke za Banjaluku, čime je praktično raspustio Gradski odbor u najvećem gradu RS.
Dan kasnije, Dodik je na konferenciji za novinare iznio skrivene prijetnje Banjaluci i Banjalučanima, koji nisu glasali za Radojičića, te poručio da skupštinska većina neće podržavati prijedloge Stanivukovića, što je izazvalo osudu javnosti i Dodikovih političkih rivala, dok su pojedinci iz SNSD stidljivo govorili da je riječ o izjavama „u afektu“ te da Banjaluci niko ne treba da prijeti.
Smrt patrijarha
Poslije borbe s koronom, patrijarh srpski Irinej preminuo je 20. novembra u vojnoj bolnici Karaburma u Beogradu u 91. godini života. On je u bolnicu primljen 4. novembra nakon što je na testiranju potvrđeno da je pozitivan na virus korona. Na Svetom Arhijerejskom Saboru SPC 22. januara 2010. izabran je za Arhiepiskopa pećkog, Mitropolita beogradsko-karlovačkog i Patrijarha srpskog. Ustoličen je 23. januara. Patrijarh Irinej sahranjen je 22. novembra u kripti Hrama Svetog Save u Beogradu. Bez obzira ne zabranu okupljanja, sahrani je prisustvovao veliki broj vjernika i srpskih zvaničnika.
Ubistvo monaha
Početkom decembra, Srpsku je potresla vijest da je u manastiru Glogovac u Šipovu ubijen monah Stefan. Sa više uboda nožem njega je u manastirskoj trpezariji usmrtio Dragan Ševo, te s pomagačem uspio da pobjegne u Banjaluku. Dok je još bio u životu, Stefan je uspio da pozove drugog monaha i kaže mu šta se desilo, što je pomoglo u brzom hapšenju Ševe, samo dan kasnije u jednom od banjalučkih motela.
Tom prilikom je uspio da se posiječe nožem, zbog čega je morao na liječenje u UKC RS. Kasnije je otkriveno da je od monaha Stefana tražio novac, a nakon što pare nije dobio, ubio je svog domaćina i iz manastira uzeo oko 1.200 KM.
Ploča Radovana Karadžića
Ploča s imenom prvog predsjednika RS Radovana Karadžića skinuta je 10. decembra sa Studenstkog doma u Palama, na osnovu odluke uprave doma. Skidanju su prethodila dva događaja – obraćanje Karadžićeve kćerke, Sonje Karadžić-Jovičević, koja je pozvala na skidanje obilježja, a prije toga prijetnje visokog predstavnika u BiH Valentina Incka srpskom članu Predsjedništva BiH Miloradu Dodiku.
Incko je Dodiku pred Savjetom bezbjednosti UN dao rok do maja da skine ploču, a u suprotnom je pozvao zemlje članice UN da mu zabrane putovanje. Upravo zbog svega toga skidanje ploče s Karadžićevim imenom u javnosti je protumačeno kao „spasavanje Milorada Dodika“.
Lavrov u BiH
Ruski ministar spoljnih poslova Sergej Lavrov stigao je u službenu posjetu BiH, a prvo se sastao s rukovodstvom Srpske, na čelu sa Miloradom Dodikom, koji ga je dočekao u Istočnom Sarajevu. Dan kasnije, Lavrov je trebalo da se sastane sa svim članovima Predsjedništva BiH u Sarajevu, ali su Željko Komšić i Šefik Džaferović bojkotovali sastanak, zamjerivši Lavrovu na „nepoštovanju BiH“.
Njihov potez ipak je protumačen kao diplomatski skandal i nedoraslo, djetinjasto ponašanje. Međutim, taj skandal je dva dana kasnije potisnuo novi, kada je Ukrajina saopštila da je Milorad Dodik poklonio Sergeju Lavrovu ikonu koja je navodno njihovo kulturno blago.
Preminuo Mićić
Dugogodišnji gradonačelnik Bijeljine Mićo Mićić preminuo je 23. decembra u UKC RS od posljedica korone. Sahranjen je uz počasnu paljbu na gradskom groblju u Pučilama.
Mićić je 10. marta isključen iz SDS nakon što je, bez odobrenja vrha stranke, zaključio koalicioni sporazum sa SNSD. Potom je osnovao svoju stranku SDS Semberija – Mićo Mićić, potvrdio koaliciju sa SNSD i bio zajednički kandidat za gradonačelnika. Izgubio je od SDS-ovog kandidata Ljubiše Petrovića.
Dodik u bolnici
Srpski član Predsjedništva Milorad Dodik primljen je 21. decembra na UKC RS zbog malaksalosti i bolova u želucu, a njegovo zdravstveno stanje danima je bilo top vijest u BiH i regionu, pa čak i u svijetu, jer mu je brz oporavak poželio i kineski predsjednik Si Điping.
Dodik je nekoliko dana prije toga bio u kućnoj izolaciji zbog susreta s osobom pozitivnom na koronu, ali je njegov prvi test ipak bio negativan. Međutim, ponovo je testiran na UKC i pokazalo se da je i Dodik zaražen koronom. Iz UKC je 29. decembra saopšteno da je Dodikovo zdravstveno stanje stabilno i u blagom poboljšanju u odnosu na prethodne dane.
Olujni vjetar i zemljotres
Baš kada smo vjerovali da je teška godina iza nas, Republiku Srpsku su na samom kraju 2020. pogodile dvije prirodne nesreće. Prvo je 28. decembra olujni vjetar nanio ogromnu materijalnu štetu, posebno u Krajini i Banjaluci, gdje su padali krovovi, a stabla uništavala automobile.
Dan kasnije uslijedio je još jedan šok – jak zemljotres koji je pogodio Hrvatsku, oblast Petrinje, intenzivno se osjetio i u Srpskoj. Najveća materijalna šteta zabilježena je na objektima u Kostajnici i Kozarskoj Dubici, ali je manjih oštećenja bilo i u Prijedoru i u Banjaluci, gdje su građani i zaposleni izašli na ulici, škole prvo polugodište završile dan ranije, a vrtići djecu poslali kući nekoliko časova ranije.
Najnovije vijesti Srpskainfo i na Viberu