Glumačka ekipa serije „Porodica Soprano“ okupila se povodom godišnjice, a nedostajala je samo jedna osoba Toni Soprano, odnosno glumac Džejms Gandolfini koji ga je igrao, a koji je preminuo 2013. Godine –piše magazin Nedeljnik.
U analizi svjetskih ličnosti i njihovom uticaju na taj isti svijet moglo bi se i ovako. Nisi uradio ništa u životu ako ti čitulja nije izašla u srpskim dnevnim novinama. A na tim stranama srpskih novina rezervisanim za posljednji pozdrav našli su se Gadafi, Ugo Čavez, Džo Stramer, Majkl Džekson…Osvanula je i čitulja posvećena glumcu Džejmsu Gandolfiniju, pozajmljivaču duše i tijela najpoznatijem televizijskom mafijašu Toniju Sopranu.
-Džejms Gandofini, Toni Soprano, poslednji pozdrav prijatelju i poštovanje za životni put koji je maestralno prikazao u životu i na sceni. Drago Radan s porodicom i Dimitrije Mitar Trkulja-
Ovim novinskim in memoriamom samo je potvrđen globalni uticaj Džejmsa Gandolfiinija, i to ne samo na popularnu kulturu, već i na život svih nas, od “mjesne zajednice” Njuark u Nju Džersiju, gdje je Toni Soprano plaćao račune za struju i vodu, do beogradske opštine Stari grad gdje je stigla uplatnica na oglasno odjeljenje čitulja.
O fenomenu Džejmsa Gandolfinija i njegove smrti koja je skinula s trona čitanosti i cvikeraša iz FBI koji je posljednih dana pričao o prisluškivanju i nadzoru čitave planete i demonstracije u Istanbulu priča publicist Đorđe Matić:
-Gandolfini je bio glumac kojeg su bez ikakvog ustezanja, snobovštine ili hipsterstva zavoljeli najrazličitiji ljudi i slojevi. Gotovo sav intelektualni svijet na Zapadu volio je njegovu najvažniju, antologijsku ulogu, i čovjeka iza nje. Volio ga je zbog sofisticiranosti glume kojom je prikazivao komplikovanog grubijana, siledžiju i čovjeka sa srcem u jednoj osobi, kompleksno kao i u životu. Jednako, i najobičniji svijet s istim je, ako ne i većim intenzitetom reagovao na Gandolfinija i njegov portret Tonija – tu se mješaju jedno i drugo stalno, što je jasno kao dobar dan, ne zna se gdje završava lik, a gdje počinje glumac – kao kod Zorana Radmilovića i Radovana III. Dokle je išla ta širina uticaja i uzbudljivosti možda najbolje pokazuje sljedeće: čitao sam kako su agenti FBI u ponedjeljak ujutro komentarisali svaku novu epizodu – onda bi uključili mašine za prisluškivanje pravih mafijaša – a ovi su komentarisali isto, epizodu od sinoć. Svaka od dvije strane iz sopstvene perspektive- skenira Gandolfinija i njegovog Tonija Soprana Đorđe Matić.
A ova životna epizoda o FBI i prisluškivanju mafijaša jedna je od najzanimljivijih priča vezanih za seriju. Na suđenju mafijaškoj porodici De Kavalkante iz Nju Džersija, agenti FBI su priložili trake na kojima su bili razgovori istaknutih članova ovog ganga i koji su se baš odnosili na seriju.
Mafijaši su komentarisali epizodu tražeći sličnosti sa sobom i odgonetajući ko je ko od njih u seriji. Zabilježena je i kratka recenzija “Sopranosa” jednog od bosova De Kalvakanteovih: -Jebote, kakva serija, kakvi likovi, kakva gluma.”
Ova realna “sapunica” nastala iz prislušnih mikrofona FBI natjerala je mnoge da se upitaju šta je fikcija, a šta stvarnost. I prava mafijaška porodica De Kavalkante iz Nju Džersija, za koju se tvrdilo da je poslužila kao djelimičan uzor za seriju “Sopranos”, suočila se s ogromnom popularnošću gangsterskog TV hita, pa je zabilježeno da je ubrzo poslije prve sezone bilo gledalaca koji su odlučili da daljinske upravljače zamene dugim i kratkim cevima, pa su mnogi i aplicirali za članstvo u klanu De Kavalkanteovih.
Na tragu ovih mitova otišao sam u Nju Džersi, u mesaru Sako koja je godinama bila sjedište mafijaške porodice De Kavalkante. U sjenci butova, kobasica i mlevenog mesa, odavde je komandovao jedan od gangsterskih bosova, „Ankl” Džo Đakobe. Zbog toga se i u seriji Toni Soprano i ekipa nalaze u mesari i donose odluke. I ne samo što je mesara Sako poslužila kao inspiracija, već su se u njoj i snimale prve epizode serije, otkrio mi je vlasnik Džon Sako istakavši da je na pauzama snimanja tu često ručao Džejms Gandolfini i ponudio da me fotografiše na stolici na kojoj je sjedio čuveni glumac.
Na moje pitanje šta je poznati mafijaš na prozaku pazario, svinjsko ili juneće, odgovorio je: “Ništa od toga, jeo je samo kobasice. Koliko ostaješ u Džersiju? Mogu da pozovem prijateljicu koja je išla s Gandolfinijem u školu, pa neka ti ona ispriča sve što te zanima o njemu- rekao mi je vlasnik mesare dok sam buljeći u meso rekapitulirao rečenicu Tonija Soprana: “Osveta je hladna kao narezak” i izašao na hladnu kišu Džersija na putu za Njujork.
Zoran Panović, glavni urednik lista Danas, posjetio je u njujorškom Kvinsu studio u kome su snimane pojedine scene “Sopranosa” i kaže da se, gledajući spolja, za ovu ogromnu “drvenu kutiju” ne zna da li je prodavnica nameštaja ili TV “radionica”.
-U ‘Sopranosima’ imamo taj duh Nju Džersija, tu povezanost ljudi koji žive pored Njujorka, a nisu Njujork. Ta povezanost ljudi i taj duh Džersija dobili su potvrdu kad je najveća metafora Nju Džersija – Brus Springstin odsvirao u Škotskoj koncert posvećujući ga Džejmsu Gandolfiniju i svirkom kompletnog albuma „Born to Run“. I Steven van Zandt, gitarista iz benda Brusa Springstina ujedno je i član “prve postave” genga Tonija Soprana i njegov konsiljere – Silvio Dante”, opisuje Džersi bratstvo Zoran Panović ističući podatak da su i seriju “Igra prestola” nazvali “Sopranosima u srednjoj zemlji” što je još jedan dokaz koliko je ova mafijaška saga zapravo reper za pop kulturu.
A nisu samo “Sopranosi” postali nezamjenljivi sastojak u čitavoj pop-kulturi. Oni su postali neizostavni dio političke scene u SAD. Na početku je Dordž Buš Junior nazvan u jednom TV duelu Tonijem Sopranom, da bi se nekoliko godina kasnije završna scena serije u kopi-pejst metodi utisnula u predizborni spot Hilari Klinton. I u njemu je nekadašnja državna sekretaka pokazala ko u Clinton family nosi pantalone, pošto je ona u spotu bila Toni Soprano, a njen muž Bil Klinton zadovoljio se ulogom “supruge”- Karmele Soprano. Đorđe Matić se slaže s konstatacijom da postoje TV serije i postoje „Sopranosi“ koji su promijenili čitavu igru. Sve serije koje su napravljene kasnije, po artističkoj ili tematskoj radikalnosti izašle su “iz šinjela Sopranosa”.
Ali postoji još jedan element s kojim se slaže Đorđe Matić, a to je višeslojnost serije, pa smo “iz drugog pucnja (ili metka) dobijali ne samo prikaz iz života mafijaša na prozaku, već i analizu svijeta i društvenih prilika u Americi i šire.
-Da, to je posebno interesantno ako čovjek živi na Zapadu, gdje je pojedinac već dvadeset i više godina šikaniran diktatom političke korektnosti. U Americi je to dobilo u jednom trenutku neverovatne razmjere, a radi se u suštini o zabrani govora, o teroru nad jezikom i o teroru identiteta, bilo partikularnog, seksualnog ili etničkog.
Potpuno je fantastična ironija da je serija kojoj je identitet u samoj srži – Italo-Amerikanci iz radničkog, emigrantskog Nju Džersija, bila kao jedan moćni ventil da se izgovore neke stvari koje je američka javnost prećutkivala na svim nivoima, pogotovo ovim liberalno-lijevim. To je bilo stanje u kojem je svako igrao žrtvu i iz toga izvlačio ili korist ili to upotrebljavao za utišavanje suprotnog mišljenja, polarizaciju društva i ukidanje dijaloga kroz umjetno brisanje svakog konflikta.
To se u jednoj epizodi veličanstveno riješilo u naročitoj sceni: nekoliko grupa, sasvim komično od Indijanaca do Italijana sukobljavaju se na ulici u protestnom maršu, a mi kao gledaoci znamo da se zapravo radi o parama konkretno. Toni, u sredini kadra, koncentrisan i nekako očajan, u jednom trenu će reći svom “konsiljeru” Silviju Danteu:
-Šta se dogodilo s ćutljivim, snažnim tipom? Gdje je nestao Gari Kuper?’- opisuje Matić scenu i odnos prema političkoj korektnosti Tonija Soprana.
-Tu je Toni Soprano kao moderni filozof slobode i individualnosti – paradoksalno i odgovornosti. On u toj sceni jednom jedinom metaforom, o ‘Gariju Kuperu’, zapravo podsjeća društvo gdje se ne živi od prebacivanja krivice i zabrane misli, protiv modernih politika identiteta iza kojih stoji nacereno lice ideologije. Za Ameriku ideala individualizma i vezivanja po plemenitosti a ne etničkoj i kulturalnoj manjinskoj pripadnosti. Znam mnoge koji su tu scenu doživeli kao katarzičnu upravo- kaže Matić.
Zoran Panović ističe realnost kao ključni faktor Sopranosa:
-Serija je svedena na krajnje realan život. Nema mafijaškog haj-teka. Junaci kupuju u realnim prodavnicama, imaju realne porodice i realne probleme. Kadrovi Njujorka takođe su vjerno prikazani. Oni rubovi ‘velike jabuke’ u kojima fasade otpadaju, a i asfalt nije idealan. To nije slika kataloškog Njujorka. Gandolfini nosi svojom nesvakidašnjom harizmom, a ‘Sopranosi’ su potvrdili trend da TV serije pobjeđuju Holivud-sumira Panović.
A o ogromnom tragu serije na svijet koji se nesrećnim dokazom potvrdio u trenutku smrti Džejmsa Gandolfinija govori i čitulja u beogradskim dnevnim novinama.
-Ovo se može nadovezati na vezu s bivšim Jugovićima: taj udar glumačke snage i snaga uloge kako je napisana i tumačena došla je naime i do ovih krajeva. To se najbolje vidi po čitulji koju su neki ljudi dali u beogradskim novinama. Gest se možda čini i pomalo komičnim, ali samo će ga budale ismijavati, da se odmah razumijemo. Naime, nakon svih užasa koje smo prošli, nihilizma i nevjere, nepovjerenja u bilo šta, u bilo koju dobru stvar, u ovoj identifikaciji domaćih ljudi s ulogom i glumcem, a koja ih je nagnala da plate čitulju u novinama, ja vidim jedan prekinuti kontinuitet čak – s mnogo čistijim i boljim, možemo reći naivnijim vremenima. Podsetilo me na sve one tetke iz osamdesetih koje su govorile ‘kakva je rospija ona Aleksis’, ili još dalje i dublje, na nezaboravni mural na nekoj vojvđanskoj kući gdje su grubom rukom oslikani, danas zaboravljeni, Ben Kvik i Sara Vorner, iz ‘Gradića Pejtona’, prve američke serije koju je pratila i obožavala čitava Jugoslavija. Moglo bi se reći s oprezom i sviješću da je Toni Soprano, takvom identifikacijom kod naših ljudi vratio nešto ljudskosti u ove cinizmom i prezirom izmučene krajeve- kaže Matić koji ističe da, ako želimo da napravimo smeliju tezu, onda treba da se pozovemo na Gardijan gde komentator Džonatan Fridman piše o tome kako je internet promijenio sve i kao primer između ostalog pominje Gandolfinijevu smrt citirajući dalje političkog filozofa Iana Bremera i njegovu opasku da mediji kao što je tviter “redukuju ciklus žaljenja slavnih – od nekoliko dana na nekoliko sati.”
-Zato, ako se uzme „starinski“ element ove čitulje, znači li to šire da je možda baš Balkan poslednje mjesto za ovakav „prirodni krug tugovanja“?- pita se Matić uz finiš da bilo to istinito ili ne, lik Tonija Soprana dirnuo je nešto u našim ljudima što ima veze s pitanjem identiteta – ko smo, gdje pripadamo, kakav nam je odnos prema nasilju, i mnogo toga još.
Najnovije vijesti Srpskainfo i na Viberu