Podaci Agencije za bankarstvo RS pokazuju da je, samo za 3 mjeseca ove godine, 307 žiranata, odnosno sudužnika, otplatilo 870.690 KM za 293 korisnika kredita fizičkih lica.
Tokom cijele prošle godine, 502 žiranta su otplatila skoro 2,49 miliona KM za 475 dužnika.
To, praktično, znači da je jedan žirant za godinu dana u prosjeku otplatio skoro 5.000 KM tuđih kredita, odnosno preko 400 KM mjesečno.
U Udruženju za zaštitu žiranata BiH naglašavaju da je, u najvećem broju slučajeva, riječ o žirantima koji su garantovali za kredite koje su banke odobravale još prije deceniju i po.
Prema nekim procjenama, u BiH tuđi kredit trenutno vraća oko 50.000 ljudi, koji su se u problemu našli zato što su u ranijem periodu banke kredite odobravale i onima koji su već tada bili prezaduženi ili kreditno nesposobni.
Predsjednik ovog udruženja Jovica Cvjetković ističe da žiranti to nisu mogli da znaju, zato što im banke u trenutku odobrenja kredita nisu prikazale kreditnu istoriju dužnika.
Ti ljudi su htjeli da pomognu prijateljima i rođacima, a na kraju su stradali, jer ovi nisu bili u stanju da vraćaju uzete pare. U pomenutom periodu, gotovo svaki drugi kredit je bio odobren na “lijepe oči” dužnika. Tada je svaki žirant u prosjeku na godišnjem nivou bio dužan i po 22.000 KM – ističe za Srpskainfo Cvjetković.
Banke u BiH su u prošloj deceniji pojedinim kreditno nesposobnim klijentima odobrile po skoro četvrt miliona KM, a rate za ove kredite žiranti otplaćuju i danas.
Jedan Šamčanin je za 4 godine, sa trgovačkom platom od oko 300 KM, podigao čak 14 kredita vrednosti 225.000, te 23 puta bio žirant na sumu od 314.000 KM. Članovi jedne porodice, takođe iz Šamca, za samo 2 godine digli su 14 kredita, vrijednosti 448.000 KM. To im je odobreno na osnovu farme registrovane na domaćina, koji je, međutim, u tom periodu ostvarivao tek 240 KM prihoda.
Ovo su, kako naglašavaju u pomenutom udruženju, samo neki od primjera koji potvrđuju da su banke u ranijem periodu kredite odobravale kreditno nesposobnim licima, a da žirantima nisu dozvoljavale uvid u kreditnu zaduženost dužnika.
Zbog nemogućnosti da otplaćuju kredite onih koji su pare digli i potrošili, na šta su ih obavezale sudske presude, dosad je, pokazuje analaza pomenutog udruženja, registrovano čak 35 žiranata koji su na sebe digli ruku ili umrli od posljedica stresa.
– Ostali strijepe od sudskih presuda, koje uglavnom idu na njihovu štetu. Naime, i dalje se plijeni imovina žiranata, a ne dužnika. Apsurdno je da su astronomske kredite dobijali ljudi sa mjesečnim prihodima od par stotina KM, kao i oni koji su bili na birou. Oni su u startu bili kreditno nesposobni, a, eto, banke su im odobrile i po 15 kredita. Nažalost, sad su u najmanjem problem dužnici, s obzirom na to da ih banke uopšte ne terete za nevraćanje kredita, nego tužavaju žirante. Praksa odobravanja kredita mimo propisa trajala je sve do unazad 5 godina – ističe Cvjetković.
Podsjeća da je ovo udruženje tražilo reviziju sudskih presuda, u svim slučajevima gdje se dokaže da je kredit neregularan ili odobren kreditno nesposobnom klijentu, a teret otplate rata prebačen na žirante. Tražili su i povrat nezakonito oduzetog novca od žiranata, uz poruku da više ne mogu i neće da plaćaju rate za ljude koji su kredite dobili, iako su bili kreditno nesposobni, te zbog nemara banaka i inertnosti sudova.
– To bi, naravno, podrazumijevalo institucionalnu reakciju, koja je u potpunosti izostala – kaže Cvjetković.
Najnovije vijesti Srpskainfo i na Viberu