Kako Blic saznaje, poglavar SPC će se u nedjelju u Solunu sastati sa carigradskim patrijarhom Vartolomejom.
Do susreta će doći na Zejtinliku, gdje se obilježava godišnjica proboja Solunskog fronta. Iako je bilo i pritisaka da patrijarh srpski ne treba da ide u Solun, mudro je odlučeno da se ide. Poglavar SPC, na izvjestan način, u nedjelju biće medijator u sukobu, ali i u istoj ulozi u kojoj se svojevremeno kao najstariji patrijarh u pravoslavlju našao i patrijarh Pavle. Odlazak na Zejtinlik, kako sada stvari stoje, biće iskorišćen za razgovor o potezu Carigradske patrijaršije koja je na korak od priznavanja Ukrajinske pravoslavne crkve Kijevske patrijaršije, odnosno davanja autokefalnosti samoproglašenoj crkvi na istorijski-crkveno ruskoj teritoriji, što može podijeliti pravoslavni svijet na dvije patrijaršije i dovesti do raskola.
SPC i njen patrijarh Irinej nisu slučajno u ovoj ulozi koja je do sada najteža u pravoslavlju, ali može biti i istorijska. SPC ima specifičnu ulogu u pravoslavnom svijetu. S jedne strane, vezana je sa Carigradom i grčkim svijetom još od vremena Svetog Save jer je prije 800 godina dobila autokefalnu arhiepiskopiju i ima Hilandar kao jedan od najznačajnijih zaloga srpske tradicije na kanonskom prostoru Vaseljenske patrijaršije. S druge strane, SPC sa narodom je vezana sa Moskovskom patrijaršijom posebnim kulturnim i duhovnim vezama – kao slovenski narodi. Vijekovima su se grčki i ruski duhovni uticaji isprepletali na prostorima SPC i iznjedrili autentičnu srpsku pravoslavnu duhovnost, koja je cjenjena i u Moskvi i u Carigradu.
Prema očekivanjima upućenih u trenutni problem pravoslavlja – od srpskog patrijarha se očekuje da u “pomiriteljskom duhu ljubavi uputi još jednom apel Carigradskoj patrijaršiji da u saradnji sa Moskovskom patrijaršijom iznađe najbolje rješenje”. Srpski patrijarh kao poglavar Crkve koja je na razmeđini između Istoka i Zapada, na izvjestan način je privilegovan da kao “posrednik dobre volje” pokuša da pomogne da se novonastali problemi riješe.
Patrijarh Irinej u avgustu je poslao pismo carigradskom patrijarhu Vartolomeju u kojem piše da se autokefalnost ne može davati svakoj novonastaloj državi, već da se moraju poštovati kanoni. Iako se na Srpsku crkvu vrši pritisak da se prikloni jednoj strani, posebno Moskvi, problem koji potresa pravoslavlje, ali i stav SPC, bilo bi pogrešno posmatrati kroz prizmu – ruski ili carigradski.
Najjednostavnije objašnjeno – nije ni promoskovski ni procarigradski jer nije motivisan ni crkvenom ni svjetskom politikom, već je kanonski i zasnovan na vijekovnom iskustvu Crkve. A on glasi – autokefalija jednog crkvenog prostora se ne može proglasiti bez saglasnosti “majke Crkve”. U ovom slučaju Moskovska patrijaršija već vijekovima postoji u Ukrajini, a u sadašnjosti njen predstavnik je mitropolit Onufrije, inače Ukrajinac.
Ova Ukrajinska pravoslavna crkva – Moskovska patrijaršija, okuplja većinu pravoslavnih u Ukrajini. Ona je administrativno sasvim autonomna, ali čuva vezu sa Moskovskom patrijaršijom. Najednostavnije objašnjeno, jedini priznati – mitropolit Onufije nikada nije tražio autokefaliju jer ne želi da prekine duhovne veze sa Ruskom pravoslavnom crkvom. Najveći manastiri Kijevo-pečerska lavra, Počajevska lavra i druge su pod upravom mitropolita Onufrija. Paradoks u cijelom velikom problemu je upravo što – Carigrad priznaje kanoničnost mitroplita Onufrija.
Bolni problem raskola u Ukrajini postoji od raspada Sovjetskog Saveza i na prostoru novonastale države u međuvremenu su proglašene dvije nekanonske pravoslavne jurisdikcije. Jedna od njih – Kijevska patrijaršija, koju je osnovao za sada nepriznati mitropolit Filaret, a koga sada podržava svojim postupcima Carigradska patrijaršija. Inače, Filaret (Denisenko) 1992. godine tražio je autokefalnost, a kada je nije dobio, pravno je registrovao takozvanu Kijevsku patrijaršiju. U njegovoj biografiji je i neizostavna stavka da je bio u trci za ruskog patrijarha i izgubio od Alekseja Drugog.
Podržavajući Denisenka, Carigrad ide u pravcu stvaranja svog egzarhata, koji bi bio novi centar okupljanja. Jedna od opcija koja postoji otkako i sami problem u Ukrajini, jeste da se raskolnici u Ukrajini priklone već priznatoj Crkvi, u čijem tronu je mitropolit Onufrije, ali da joj se da autokefalnost. Međutim, to je mučno pitanje za Moskvu jer bi ta ukrajinska crkva bila zapravo gotovo jednako velika po broju vjernika i parohija kao i Moskovska patrijaršija.
Tako je problem Ukrajine zapravo borba dva velika prestola na koju su se nadovezali i politički interesi.
Patrijaršijama, na pitanju Ukrajine opasan je presedan koji se može loše odraziti na prostore koji istorijski-crkveno pripadaju SPC. To bi dovelo do novih problema u Makedoniji, Crnoj Gori, odnedavno se pominje i kosovska pravoslavna crkva, pa čak i hrvatska. Priznavanje Denisenkove crkve bilo bi loše za istorijski dobre odnose SPC i Carigradske patrijaršije. Naime, Demisenko je uradio ono što niko u pravoslavlju nije učinio – ne samo što je podržao raspopa Dedejića u Crnoj Gori, već je i sasluživao s njim.
Ruski mitropolit na sednici Sinoda SPC
Neposredno prije susreta u Solunu, u Beograd je doputovao i boravi već dva dana mitropolit volokolamski Ilarion, predsjednik Odeljenja za spoljne crkvene veze Moskovske patrijaršije. Iako je odranije dogovoreno da se ruskom mitropolitu dodijeli titula počasnog doktora Univerziteta u Beogradu, nije samo na tome ostalo. Prema saznanjima Blica, mitropolit Ilarion je juče prisustvovao i sjednici Sinoda SPC, koja je održana u najužem krugu.
Drugi čovjek Ruske crkve poručio je juče da je pozicija Srbije prema ukrajinskom pitanju veoma ispravna i da se nada da će i druge crkve zauzeti isti stav.
– Legitimizacija raskola u Ukrajini, a upravo je to ono čime se, na našu veliku žalost, bavi patrijarh Vartolomej, ne može da objedini ukrajinske vjernike, naprotiv, stvoriće nove raskole i ne samo među pravoslavnim vjernicima u Ukrajini već i čitavo svjetsko pravoslavlje, što se već dešava. Nadamo se da se to neće dogoditi i da će, kao i ponovo, solidarna pozicija pomijesnih pravoslavnih crkava spriječiti takav razvoj događaja – istakao je mitropolit Ilarion.
Upravo je on upozoravao na mogućnost krvoprolića i pitanje koliko je opasna situacija u Ukrajini, a kada su ga juče podsjetili na te riječi, kazao je da pravoslavni vjernici štite i da će štititi svoje svetinje.
Saznajte sve o najvažnijim vijestima i događajima, pridružite se našoj Viber zajednici ili čitajte na Google News.