Opozicije iz oba entiteta već su počele da zbijaju redove. U Republici Srpskoj su se udružili SDS, PDP i DNS, koji su najavili zajednički nastup na izborima sljedeće godine, a po svemu sudeći pridružiće im se i SPS. Iako u SPS ovo nisu zvanično potvrdili to se može naslutiti iz njihove najave “da javnost veoma brzo može očekivati formiranje koalicije za izbore 2022. godine pod imenom ‘Za budućnost Srpske'”.
Istovremeno, ni opozicija u Federaciji BiH ne miruje, pa tako već prave široku koaliciju kako bi se suprotstavili SDA i HDZ BiH.
Široka koalicija
Da opozicione stranke ništa ne žele prepustiti slučaju govori i najava kako sada, nakon što su zbili redove u entitetima, žele da se udruže i van granica entiteta, da zajedničkim snagama pokušaju srušiti sadašnje koalicione partnere SDA, SNSD i HDZ.
Lideri sarajevske “trojke”, Dino Konaković, Predrag Kojović i Nermin Nikšić, nedavno su otkrili medijima da s liderima SDS, PDP i DNS dogovaraju koaliciju koja bi se na izborima u jesen naredne godine suprotstavili vladajućim strankama.
Konaković, Kojović i Nikšić otkrili su da će prvi sastanak čelnika velike koalicije SDS, PDP, DNS, NiP, NS i SDP biti održan uskoro i da će im pristupiti i nekoliko stranaka s hrvatskim predznakom.
– Bakir Izetbegović i Željko Komšić skupljaju poene tako što prepadaju Bošnjake ratom, a mi na to odgovaramo ponudom za mir – rekli su lideri sarajevske “trojke”.
Sujeta
S obzirom na činjenicu da vodeće opozicione stranke planiraju zajedno izaći na izbore, SDA je već odgovorila da i ona planira formirati snažan koalicioni blok kako bi se suprotstavila rastućoj snazi opozicije. Okosnicu tog bloka činiće Stranka za BiH, a vjerovatno će se ojačati pridruživanjem još nekoliko stranaka. Nije još poznato ko će sve ući u tu koaliciju.
Kakve šanse imaju ujedinjene opozicije i da li će im to pomoći u rušenju vladajuće koalicije SNSD, SDA i HDZ BiH?
Politički analitičar Darko Kuzmanović je skeptičan po pitanju najavljene koalicije.
On ističe da je bliži stavu da od zajedničkog nastupa dvije opozicije u cilju rušenja vladajućih garnitura neće biti ništa.
– Iako bi po pitanju nivoa BH taj vid saradnje gotovo sigurno dao određene rezultate, entitetski nivo vlasti, naročito u Srpskoj, mnogo je važniji, pa bi se takav zajednički nastup opozicije od strane velikog dijela glasačkog tijela tretirao kao miješanje stranog faktora, ali i unitarizacija političke scene. Takođe, opozicione političke partije će zbog ogromne sujete i egoizma nekoliko pojedinaca veoma teško sarađivati u Srpskoj, a kamoli na nivou cijele BiH – smatra Kuzmanović.
Izborni količnik
Dodaje da je upravo zbog toga ova ideja gotovo nemoguća misija, baš kao i nedavno najavljeni nadstranački pokret. Takođe, kako ističe Kuzmanović, priče o kreiranju jedinstvene opozicione liste u Srpskoj je po njegovom mišljenju katastrofalna zamisao i nešto što bi vlast željno iščekivala.
Pojašnjava da zbog specifičnosti izbornog sistema i računanja izbornog količnika opozicija u tom slučaju ne bi mogla da računa na više od maksimalno 37 poslanika u parlamentu Srpske, što nije dovoljno za formiranje većine u Narodnoj Skupštini, pa samim tim ni za osvajanje vlasti.
– Opozicija u Republici Srpskoj, ali i FBiH, mora da bude jedinstvena, ali u ostvarenju zajedničkog cilja. Priče o nekim zajedničkim listama nemaju realno utemeljenje u stvarnosti baš kao i zajednički nastup dvije entitetske opozicije. Ono što opozicione partije treba da urade jeste da na narednim izborima ponude prvenstveno nova i nekompromitovana politička lica, jer za političare koji su po nekoliko decenija na političkoj sceni niko neće glasati, a naročito ne mladi i apstinenti – smatra Kuzmanović.
On ističe da se može postaviti i logično pitanje kakva i da li uopšte alternativa mogu da budu pojedinci s nekoliko decenija političkog staža koji realno nemaju više šta da ponude.
Podijeljeno društvo
Sociolog i univerzitetski profesor Drago Vuković, pak, smatra da saradnja opozicija na nivou BiH može biti interesantna politička ideja, ali su rezultati krajnje upitni i neizvjesni.
Ističe da je BiH složeno društvo, tri naroda i dva entiteta. Ono što je važnije, kako dodaje Vuković, to je i potpuno podijeljeno društvo sa puno konflikata, suprostavljenih projekata i ciljeva.
Da BiH ponovo postane ono što je bila po ZAVNOBIH, apsolutno je nemoguće.
Drago Vuković
– To je društvo bez bilo kakve ozbiljne vizije budućnosti. Umjesto toga imamo priče o razdruživanju, novoj krilatici sa „Ljubinog groba“, izgovorenu od Bakira Izetbegovića, da će životom braniti jedinstvenu, a zapravo unitarnu BiH. U takvom političkom ambijentu pojavljuje se ova ideja, koja je potpuno utopistička. Da BiH ponovo postane ono što je bila po ZAVNOBIH, građanska država s negiranjem nacionalnog, religijskog i drugih identiteta, apsolutno je nemoguće – uvjeren je Vuković.
On kao primjer navodi Sarajevo gdje su tu ideju iskompromitovali, pa su umjesto Bogića Bogićevića doveli „neku anonimnu docentkinju“.
Vuković ističe da BiH mora da funkcioniše na principu unutrašnjeg suvereniteta tri naroda i dva entiteta, a spoljašnjem državnom suverenitetu zajedničke države. Sve ostalo je, smatra on, neodrživo.
– Ovo može biti primamljiv politički projekat za jednokratnu upotrebu rušenja tri najjače vladajuće stranke u BiH. Naravno da opozicija traži rješenja kako bi konačno pokazala da uopšte postoji. Da nije puno oslabljena to bi bilo mnogo interesantnije. Problem realizacije te ideje je i u činjenici što su građanske, a prije bih rekao kvazigrađanske partije, više nacionalno prepoznatljive od ovih nacionalnih, koje su takve po prirodi stvari – zaključuje Vuković.
Šta poslije?
Široke koalicije, po mišljenju profesora Vukovića, mogu biti uspješne samo u mogućoj smjeni vlasti.
On kao primjer navodi Demokratsku opoziciju Srbije (DOS).
Vuković smatra da je za funkcionisanje države suštinsko pitanje šta poslije.
– Istorija i praksa političkih sistema pokazuje da su široke koalicije nesposobne za efikasno formiranje i funkcionisanje institucija. Poznat je standard da imate jednu jaku vladajuću i jednu jaku opozicionu partiju koje se smjenjuju na vlasti. Neke manje stranke oko njih su više u funkciji pokazivanja demokratije nego što imaju kapacitet da bitnije utiču na rad institucija – ističe Vuković.
Dodaje da na ovim prostorima ta praksa još nije u potpunosti zaživjela, prevashodno zato što su vladajuće stranke kroz različite pristupe potpuno oslabile opoziciju.
Najnovije vijesti Srpskainfo i na Viberu