Magazin

Atlantiđanske imperije (67): Vestern

Kauboji, revolveraši ili lovci na nagrade često su prikazani kao nomadske lutalice koje nose stetson šešire, šarene svilene marame, mamuze i pantalone od jelenske kože, koriste revolvere ili puške kao svakodnevno sredstvo za preživljavanje, te jašu između prašnjavih gradova i stočnih rančeva na svojim konjima.

FOTO: IAMTHE80SGUY2/YOUTUBE/SCREENSHOT

Pisci kao što su Zen Grej, Luis Diarborn L Amor i Fenimor Kuper veoma su doprinijeli masovnoj popularnosti priča o sukobu kauboja i Indijanaca.

Nijemi film Edvina Potera “Velika pljačka voza” iz 1903. godine je prvi snimljeni vestern film. Glumac Bronko Bili Anderson postao je prva kaubojska ikona, glumeći potom u još stotinak kratkih filmova.

Zlatno doba vestern filmova vezano je za rad reditelja kao što su Džon Ford i Hauard Hoks. U filmovima Džona Forda najčešće je ulogu kauboja tumačio Džon Vejn, a neki od njih kao što su “Poštanska kočija” (1939), “Nosila je žutu traku” (1949), “Tragači” (1956) i “Čovjek koji je ubio Liberti Valansa” (1962) su klasici žanra. Najslavniji vesterni Hauarda Hoksa su “Crvena rijeka” (1948), “Rio Bravo” (1959.), “El Dorado” (1966.) i “Rio Lobo” (1970).

Osim Džona Vejna, veliku filmsku popularnost kao kauboj imao je i Gari Kuper igrajući u remek djelu “Tačno u podne” (1952). Poznati glumci kauboji bili su i Leks Barker, Džejms Stjuart, Kirk Daglas, Robert Mičam, Bert Lankaster, a reditelji koji su obilježili žanr su svakako Bad Batičer, King Vidor, Raul Volš.

Senzacionalan je bio uspjeh filma Džordža Stivensa “Šejn” (1953) s Alenom Ladom u glavnoj ulozi, koji je promovisao vestern podžanr u kojima nepoznati revolveraš dolazi u male gradove kako bi štitio stanovnike od lokalnih nasilnika, bilo da su to Indijanci, Meksikanci ili bljedoliki razbojnici.

Čovjek koji je fantastično glumio kauboje u drugoj polovini XX vijeka je Klint Istvud, od uloga u špageti vesternima Serđa Leonea do neprevaziđenog “Odmetnika Džozi Velsa”.

Popularna mitologija američkog Zapada prepuna je famoznih likova, bilo stvarnih bilo izmišljenih, od čudesnog šerifa Dok Holideja i Vajata Erpa, preko odmetnika razbojnika kao što su Bili Kid, Džesi Džejms, Buč Kasidi.

U Holivudu su rijetko snimani filmovi u kojima su Indijanci bili prikazani kao ugnjetavani narod, a jedan od takvih je “Plavi vojnik” Ralfa Nelsona iz 1970. godine.

Moda takozvanih antivestern filmova bila je popularna u Holivudu osamdesetih godina prošlog vijeka, a jedan od ponajboljih primjera takve vrste filma je “Bili Kid je bio dripac” Stena Dragotija i “El Topo” Alehandra Jodorovskog.

Reditelji Novog Holivuda poput Vilijama Hila i Lorensa Kazdana revitalizovali su žanr. Američki Divlji zapad i njegovi heroji veoma su popularni u drugim dijelovima svijeta, posebno u Evropi, gdje je kreiran čak i poseban filmski žanr – špageti vestern. Evropska strip pop mitologija iznjedrila je brojne junake, heroje američkog Divljeg zapada od Taličnog Toma, preko Zagora i Čika, Komandanta Marka, sve do Žiroovog stripa “Poručnik Bluberi”.

(Nastaviće se)