Magazin

Atlantiđanske imperije (103): Palp literatura

Iz želje da što veći broj ljudi kupi neki umjetnički proizvod nastala je palp literatura.

FOTO: DRUŠTVENE MREŽE/RINGIER KOMBO

Na jeftinom papiru pravile su se novine za mase, a pisci su najbolje prolazili pišući priče iz života po uzoru na Emila Zolu.

Već dvadesetih godina XX vijeka palp literatura donosi popularne heroje i brojne žanrove. Najbolje su prolazile detektivske i ljubavne priče. Majk Ešli u eseju “Zlatno doba palpa” objašnjava kako je nastao ovaj isključivo američki fenomen. Od 1896. do 1955. palp magazini prodavali su se u velikim tiražima, a njihova cijena na kioscima bila je niska i dostupna svima. Prvi palp magazin “Argos” u Njujorku je 1882. godine izdao Frenk Munsi.

U početku su palp magazini objavljivali priče iz života, ali su ubrzo počeli da objavljuju novele u nastavcima poput Apton Sinklerove “U Viskontijevoj mreži” (1899). Ova avanturistička fikcija, koja se dešavala u renesansnoj Italiji, oduševila je čitaoce i povukla za sobom poplavu novih romana istog žanra. Prvi ozbiljan rival “Argosiju” bio je “Popularni magazin”, koji je objavljivao avanturističke romane Rajdera Hagarda i H.Dž. Velsa. Magazini “Adventure”, “Blue Book” i “Black Cat” specijalizovali su se za avanturističke priče. Veliki hit bio je palp magazin “All Story”, koji je objavio novelu “Tarzan, kralj majmuna” Edgara Rajs Barouza.

Poslije Prvog svjetskog rata palp magazini su počeli da štampaju ljubavne, vestern i detektivske romane, a među popularnijim su bili “Detective Story Magazine” (1915), “Western Story Magazine” (1919.) i “Love Story Magazine” (1921). Magazin “Black Mask” je stekao veliku popularnost objavljujući djela “hard boild” pisaca poput Dešijela Hemeta i Rajmonda Čendlera. Specijalizovani detektivski romani sa primjesama horora izlazili su u magazinima kao što su “Dime Mystery” i “Terror Tales” u kome su žrtve sadističkih nasilnika bile mlade lijepe žene. Horor žanr postao je popularan zahvaljujući magazinima “Horror” i “Thrilling Mytery”.

Prvi palp magazin sa superherojima bio je “Amazing Stories”, koji je Hugo Gernsbek objavio 1926. godine. Ovaj magazin je najzaslužniji za razvoj žanra naučne fantastike; povukao je za sobom niz sljedbenika poput magazina “Astouning”, “Wonder Stories”, “Planet Stories”, u kojima su prve priče pisali SF autori poput Roberta Hajlajna, Isaka Asimova, Artura Klarka, Rej Bredberija, Filipa K. Dika i Rona Habarda. Magazin “Weird Tales” koji je počeo da izlazi 1923. godine objavljivao je fantastične i horor priče H.P. Lavkrafta i serijal o “Konanu” Roberta Hauarda.

Palp literatura uticala je u velikoj mjeri na holivudske filmske autore.

(Nastaviće se)