Episkop raško-prizrenski Teodosije danas je obavijestio predstavnike Evropske unije, OEBS-a i KFOR-a o početku radova, kojima je objasnio da je izgradnja ovakvih puteva u zaštićenim zonama najstrože zabranjena Zakonom o specijalnim zaštićenim zonama koje je usvojila Skupština Kosova, piše Blic.
Kršenje ovoga zakona, pored upornog odbijanja registracije dečanske zemlje po odluci Ustavnog suda Kosova od prije dvije godine, predstavlja još jedan flagrantan primJer institucionalnog bezakonja koji se sprovodi od strane samih kosovskih institucija – piše u saopštenju Eparhije.
Takođe, navodi se da su danas zaštićenu zonu posjetili predstavnici OEBS-ovog monitoring tima i evidentirali štetu koja se nanosi radom bagera i uništavanjem prirodne sredine prostora koji, pored toga što je zaštićena zona, pripada i Nacionalnom parku Prokletije.
Tim povodom reagovao je i američki ambasador na Kosovu Greg Delavi koji je upozorio albanske vlasti da poštuju zakon koji zabranjuje gradnju u okolini manastira.
– Pitanje gradnje puta u blizini Dečana je zatvoreno 2014. godine i potvrđeno još jednom prije dvije nedjelje. Prema kosovskim zakonima gradnja u blizini manastira Dečani je nelegalna. Poštujte zakon – napisao je Delavi.
Decani road issue was closed in 2014, and confirmed again two weeks ago. Kosovo law says road construction in front of the Decani Monastery is illegal. Respect the law.
Ambassador Philip S. Kosnett (@USAmbKosovo) May 16, 2018
Inače, ovo nije pri put da kosovske vlasti pokušavaju da magistralni put izgrade kroz zaštićenu zonu.
To se desilo i 2014. godine kada je tadašnji premijer Kosova Hašim Tači otvorio početak radova na obilaznici koja ide oko zaštićene zone manastira. Ti radovi su tada zaustavljeni.
Međutim, inicijativu za gradnju puta pored manastira krajem prošle godine obnavlja sadašnji kosovski premijer Ramuš Haradinaj.
U Eparhiji Raško-prizrenskoj navode da nisu protiv gradnje puteva, ali ističu da izgradnja magistralnog puta neposredno pored najznačajnijeg UNESKO spomenika svjetske kulturne baštine na ovom prostoru predstavlja ne samo kršenje postojećeg zakona, već anti-civilizacijski čin koji će nanijeti veliku štetu manastiru Visoki Dečani.
– Put će dovesti do povećanja saobraćaja, prolaska teških vozila, dodatnog zagađenja i buke koji će prostoru oko manastira kao jednoj od rijetko sačuvanih oaza mira i tišine nanijeti nepopravljivu štetu – navodi se u saopštenju.
Zanimljivo je i da je kosovsko Ministarstvo infrastrukture prvobitno prihvatilo ideju da se radi obilaznica a ne magistralni put pored manastira, ali je danas i ova odluka prekršena početkom intenzivnih radova na proširenju postojećeg makadama i uništavanjem vegetacije.
– Na samo 400 metara od manastira postavljena je tabla sa nazivom projekta iza koga stoji Ministarstvo infrastrukture Kosova. Po putu se mogu vidjeti teške mašine i bageri koji ubrzano usijecaju put u brdo mijenjajući sliku pejzaža koji je vijekovima bio sačuvan – piše u saopštenju Eparhije.
Protivzakonita gradnja
Inače, Komisija za specijalne zone već je održala dva sastanka na kojima su prezentovane pravne analize timova EU kancelarije i misije OEBS-a koje stoje, kao uostalom i predstavnici zemalja Kvinte u Prištini, na čvrstom stavu da je gradnja ovog magistralnog puta protivzakonita i da nanosi štetu Kosovu.
– Ovaj stav je više puta ponovljen kosovskom premijeru od najviših međunarodnih predstavnika na Kosovu i Metohiji – piše u saopštenju Eparhije.
Navodi se i da EU finansira novi magistralni put između Peći i Crne Gore u višim dionicama Rugovske klisure (dovoljno udaljeno od Pećke Patrijaršije), i da je taj projekat u sklopu evropskog programa povezivanja prostora Zapadnog Balkana. Zato je, kažu u Eparhiji raško-prizrenskoj, neshvatljivo zašto vlada Kosova insistira na izgradnji drugog magistralnog puta samo 17 kilometara južnije, i to neposredno pored manastira Visoki Dečani, što je u direktnoj suprotnosti sa Zakonom.
– Ovaj najnoviji potez kosovskih institucija duboko narušava bilo kakvo institucionalno povjerenje i poštovanje u primjenu postojećih zakona kao i odluka kosovskih sudova, koji očigledno ne važe na prostorima opštine Dečani. Istovremeno, ovim se de fakto blokira rad mješovite Komisije za zaštićene zone jer se radovi odvijaju protivno zakonu po pravnom tumačenju kancelarije EU i OEBS-a – piše u saopštenju Eparhije.
Dvije decenije pod zaštitom
Inače, manastir Visoki Dečani je već 20 godina pod vojnom zaštitom zbog četiri oružana napada nakon 1999. godine i pokušaja terorističkog napada 2016. godine od strane grupe naoružanih kosovskih islamista, koje je kosovska policija pustila na slobodu narednog dana sa uslovnom kaznom zbog nezakonitog posjedovanja oružja.
– Loša bezbjednosna situacija, odsustvo vladavine prava i zakona, etnička diskriminacija i nepoštovanje sopstvenih zakona nanose štetu ne samo građanima opštine Dečani, već i svim građanima na Kosovu i Metohiji – navode u Eparhiji, gdje ističu da ako se ovakva situacija nastavi, biće jasno da “kosovski zakoni koji se tiču zaštite kulturne baštine više ne vrijede jer ih ruši sama vlada Kosova koja je izabrana da bi ih čuvala i primjenjivala”.
Zaštićena zona manastira
Inače, zaštićena zona manastira Dečani uspostavljena je još 2005. godine, i njome je područje oko manastira i kanjon rijeke Bistrice proglašen za specijalnu zonu pod neposrednom brigom Unmika.
To znači da na tom postoru nije dozvoljena gradnja, industrijska i trgovačka aktivnost, kao ni eksploatacija prirodnih resursa u kanjonu bez odgovarajućeg odobrenja Unmika.
Manastir Visoki Dečani je uvršćen na listu svjetske kulturne baštine UNESK-a u junu 2004. godine.
Najnovije vijesti Srpskainfo i na Viberu