Magazin

Atlantiđanske imperije (81): Edgar Alan Po

Pisac fantastičnih i horor priča Edgar Alan Po bio je čitavog života sklon okultnim temama i mistici.

Edgar Alan Po
FOTO: MATHEW BENJAMIN BRADY/WIKIPEDIA

Po je rođen u Bostonu 1809. godine. Majka Elizabet bila je glumica, koja je, pošto ju je muž Dejvid napustio, ostala sama sa dvoje djece i trećim na putu. O Poovom ocu se zna samo da je nestao; neki su pretpostavljali da je pobjegao sa drugom ženom, a drugi tvrdili da je umro.

Mnoge pojedinosti iz biografije Edgara Alana Poa čine ovog pisca kontroverznim. Elizabet Po je rodila ćerku, a zatim oboljela od tuberkuloze. Prinuđena da izdržava djecu, krhkog zdravlja, ubrzo umire. Poa je usvojila Fransis Alan, čiji je muž bio dobrostojeći trgovac. Živjeli su u Ričmondu – administrativnom centru, gdje su ih veoma cijenili. Po sa novom porodicom boravi u Evropi, u Škotskoj, gdje kreće u školu, a zatim odlazi za pomajkom u London.

Bez obzira na to što posao poočima nije cvjetao, budući pisac ide u najbolje škole. Svestran, obrazovan, talentovan, postaje ponos svoje porodice. U Ričmondu se zaljubljuje u lijepu Džejn Stenard, a kada djevojka iznenada umre, Po biva neutješan. Tako nastaje poznata pjesma „Heleni”. Poslije nekog vremena nalazi utjehu u 15-ogodišnjoj Elviri Rojston, inteligentnoj, senzibilnoj djevojci, koja postaje njegova vjerenica.

Godine 1826. upisuje se na novootvoreni univerzitet u Virdžiniji, ali zbog lošeg odnosa sa poočimom jedva sastavlja kraj s krajem. Počinje da se kocka, zadužuje, pije. Poočim ispoljava netrpeljivost prema Pou i utiče na to da Elvira Rojston ne dobije nijedno njegovo pismo sa fakulteta. Zbog dugova i besprizornog ponašanja vraća ga kući, a zatim ga ostavlja da sam brine o sebi. Za to vrijeme, Elviru udaju za drugoga.

Po se u Bostonu prijavljuje u vojsku pod imenom Peri. Iako umjetnička, pjesnička duša, on se sasvim lijepo snalazi u vojsci, gdje nastavlja da piše, pa 1827. izlazi njegova prva zbirka poezije „Tamerlan i druge pjesme”. U vojsci napreduje i biva primljen na vojnu akademiju u Vest Pointu, gdje se školuje za oficira. U početku pokazuje odlične rezultate, ali kako pomajka umire, a poočima u pismu naziva pijanicom, Po počinje da se opija i krši stroga pravila vojske, pa ga izbacuju s akademije.

Po napuštanju vojne akademije stupa u kontakt sa rođacima u Baltimoru. Rješava da se tamo preseli i vremenom stiče reputaciju dobrog pisca i urednika. U kući Poovih u Baltimoru glavnu riječ vodila je Marija Klem, sestra Poovog oca, brinući sama o djeci i ostatku porodice. U to vrijeme umire Poov poočim, ne ostavljajući mu nikakvo nasljedstvo, a pisac se zatim vraća u Ričmond i postaje pomoćnik urednika časopisa „Mesindžer”. Boraveći u Baltimoru, Po razmišlja da bi mogao da se oženi Virdžinijom, tada 12-ogodišnjom ćerkom Marije Klem, kad za to dođe vrijeme.

Međutim, u Ričmondu dobija telegram sa obavještenjem da će Virdžinija živjeti kod rođaka, koji će se brinuti o njoj. Uznemireni Po piše Virdžiniji i uspijeva da je pridobije. Poslije neprijatne epizode, kada zbog pijanstva dobija otkaz u „Mesindžeru”, uspijeva da se vrati na posao, a zatim se on, gospođa Klem i Virdžinija useljavaju u novu kuću u Ričmondu. Na poslu pokazuje veliki uspjeh, pa tako tiraž „Mesindžera” pod njegovom upravom raste sa 500 na 3.500 primjeraka mjesečno. Časopis postaje jedan od najboljih u Americi, ali Poa, zbog suviše naprednih ideja, vlasnik lista otpušta 1837. godine.

Dvadesetsedmogodišnji pjesnik ženi se Virdžinijom, koja tada ima samo 13 godina! Po gubitku posla, sele se u Njujork, u Grinič Vilidž, gdje gospođa Klem vodi pansion, a Po se usavršava u pisanju pripovjedaka. Tada počinje da piše „Avanture Artura Gordona Pima”. Prelaze potom u Filadelfiju, gdje umjetnik piše neka od svojih najboljih djela. Radeći u „Grejemovom časopisu za dame i gospodu”, koji je prvobitno bio njegova ideja, Po pristojno živi i vodi list po svom nahođenju, pa je to jedan od najmirnijih perioda u piščevom životu.

Taj period ubrzo kvare Virdžinijina tuberkuloza, Poov povratak alkoholu i gubitak posla. Sve više se opija, vrijeđa ljude, pravi ekscese. Njegovo nestabilno ponašanje i promjene raspoloženja mogli su, između ostalog, biti izazvani dijabetesom, o čemu govore pojedini književni istoričari. Po se vraća u Njujork, počinje da radi u „Ivning miroru” i, sada već poznat, uspijeva da obezbijedi odlične honorare za svoje tekstove.

(Nastaviće se)

Raniji tekstovi:

Atlantiđanske imperije (71): Moderne utopijske zajednice

Atlantiđanske imperije (72): Hju Hefner

Atlantiđanske imperije (73): Nomadske komune

Atlantiđanske imperije (74): Endru Džekson Dejvis

Atlantiđanske imperije (75): Dejvisova iscjeljenja

Atlantiđanske imperije (76): Ko je otkrio planetu Neptun

Atlantiđanske imperije (77): Dejvisov uticaj na Poa

Atlantiđanske imperije (78): Paskal Beverli Randolf

Atlantiđanske imperije (79): Dok Robinson i Crni Herman

Atlantiđanske imperije (80): Čarls Fort

Najnovije vijesti Srpskainfo i na Viberu