Njemu će se obratiti nepokolebljivi ruski saveznik koji je otvoreno podržao rat Moskve protiv Ukrajine. Očekivani prijem Belorusije u Šangajsku organizaciju za saradnju (ŠOS) na godišnjem samitu u Astani u Kazahstanu je još jedan korak naprijed Pekinga i Moskve u transformaciji te organizacije iz regionalnog bezbjednosnog bloka u geopolitičku protivtežu zapadnim institucijama, na čelu sa Sjedinjenim Američkim Državama, piše CNN.
Problematična Bjelorusija
Bjelorusija je pomogla Rusiji da pokrene invaziju na Ukrajinu 2022. godine i postaće posljednja u nizu autoritarnih država koja se pridružila klubu, nakon što je Iran postao punopravni član prošle godine.
Kineski lider Si Đinping i ruski predsjednik Vladimir Putin doputovali su u Astanu na samit koji počinje danas. Biće to njihov drugi susret ove godine. Indijski premijer Narendra Modi, lider najveće svjetske demokratije, preskače skup, navodeći kao razlog nelagodnost nekih članica zbog pravca kojim ide ŠOS.
ŠOS su 2001. godine osnovale Kina, Rusija, Kazahstan, Kirgistan, Tadžikistan i Uzbekistan u cilju borbe protiv terorizma i unapređenja bezbjednosti granica, a posljednjih godina je rastao u skladu sa zajedničkom ambicijom Pekinga i Moskve da se suprotstave onome što vide kao hegemoniju i preoblikovanje SAD međunarodnog sistema u svoju korist.
Imaće 10 članova
U 2017, blok se prvi put proširio, uključujući Indiju i Pakistan. Nakon što se Bjelorusija pridruži, imaće 10 članova, što predstavlja više od 40 odsto svjetske populacije i otprilike četvrtinu svjetske ekonomije.
Uključuje i dvije zemlje posmatrače, Avganistan i Mongoliju, i više desetina „partnera u dijalogu“, od Mjanmara do Turske i arapskih država.
Širenje ŠOS-a dolazi nakon što je BRIKS, još jedan blok na čelu sa Kinom i Rusijom koji okuplja velike ekonomije u razvoju, više nego udvostručio svoje članstvo i značajno proširio svoj globalni domet prošle godine. Kako je ŠOS rasla u međunarodnoj vidljivosti i ekonomskoj moći, tako su porasle i njene geopolitičke ambicije.
– Očekivani prijem Belorusije, koja se graniči sa Evropskom unijom, naglašava kako se misija ŠOS-a promokenila poslednjih godina – rekla je Eva Zajvert, kineski ekspert za spoljnu politiku na Merkator institutu za kineske studije (MERICS) u Berlinu.
– Za razliku od Irana, pridruživanje Bjelorusiji zapravo ne dobija mnogo u pogledu ekonomske ili bezbjednosne saradnje. I zato tvrdim da je to više geopolitički potez – objasnila je Zajvert.
Platforma kojom Putin dokazuje da nije izolovan
Sa Rusijom u trećoj godini rata protiv Ukrajine, ŠOS je postala ključna diplomatska avenija za Vladimira Putina, kao i platforma za demonstraciju da nije izolovan na međunarodnoj sceni.
A kako su se kinesko-američki odnosi naglo pogoršali, Peking je sada manje zabrinut zbog toga što je ŠOS označena kao antizapadna organizacija. Ova percepcija se produbila nakon što je dobio Iran.
– Oni žele da se ŠOS doživljava kao veliki blok koji se više ne može ignorisati. Ulaskom svih ovih zemalja Kina i Rusija žele da pokažu da obje imaju mnogo pristalica za svoje poglede na svijet – rekla je Zajvert.
A u tom zajedničkom pogledu na svijet u Evroaziji nema mjesta za SAD.
Na sastanku sa visokim zvaničnicima ministarstva spoljnih poslova u junu, Putin je iznio buduću viziju „novog sistema bilateralnih i multilateralnih garancija kolektivne bezbjednosti u Evroaziji“ kroz postojeće organizacije, kao što je ŠOS, i dugoročni cilj postepenog ukidanja vojno prisustvo stranih sila u evroazijskom regionu.
Širenje bloka nije prošlo bez trvenja – posebno sa prijemom ogorčenih rivala Indije i Pakistana – dok su tenzije između Pekinga i Nju Delhija takođe rasplamsale posljednjih godina nakon smrtonosnih sukoba na njihovoj spornoj granici sa Himalaja.
I dok Kina i Rusija imaju tendenciju da predstave ŠOS kao protivtežu institucijama koje predvode SAD, ona ostaje mnogo slabiji i manje kohezivni blok u poređenju sa blokovima kao što su NATO, Evropska unija ili Grupa sedam nacija.
Poslije samita u Astani, Kina bi trebalo da preuzme rotirajuće predsjedavanje ŠOS-om na godinu dana, piše Index.