Na sličan način kao što Šekspirovo ime u um doziva politiku i društvo elizabetanske Engleske, tako je i ime Džejn Ostin tijesno vezano za socijalne norme, ponašenje, ukuse i modu džordžijanske Britanije.
Književnica, najpoznatija po svojim djelima “Gordost i predrasude” i “Razum i osjećajnost”, rođena je 16. decembra 1775. godine u Stiventonu.
Prezir kolega
Književni teoretičari 20. vijeka uvrstili su je na spisak najvećih literarnih stvaralaca koji su pisali na engleskom jeziku, poredeći je čak sa jednim Šekspirom. Međutim, mnogi pisci su je prezirali. Dejvid Herbert Lorens nazivao je Džejn Ostin “ograničenom usedjelicom”, a ni Mark Tven nije bio nježan.
– Svaki put kada čitam “Gordost i predrasude” dođe mi da iskopam njeno tijelo i sa koskom potkoljenice udaram po njenoj lobanji – napisao je u jednom pismu autor “Avantura Toma Sojera”.
Virdžinija Vulf je o Ostinovoj napisala kako bi „dala sve ono što je ona ikada napisala za polovinu onoga što su napisale sestre Bronte“. Kada smo već kod sestara Bronte, ni Šarlot nije imala riječi hvale za Džejn.
– Džejn Ostin je bila jedna savršeno senzibilna dama s jedne strane, ali nesavršena i neosjećajna (ne bezosjećajna) žena sa druge strane, i ako je ova tvrdnja jeres – ja sam tu bespomoćna – napisala je, između ostalog, Šarlot Bronte.
“Gordost i predrasude”
Priču o Elizabet Benet, njenim luckastim sestrama i ponosnom gospodinu Darsiju je napisala 1796. i 1797, kada joj je bilo samo 21 godina. Planirala je da romanu da naziv “Prvi utisci” (First Impressions), naslov koji je imao smisla kada se uzme u obzir koliko su svi likovi pri prvom susretu imali pogrešna mišljenja jedni o drugima. Ipak, prva verzija romana nije izdata. Ostin je roman objavila tek 1811. godine, nakon što ga je veoma izmjenila. Smatra se da je ime “Gordost i predrasude” inspirisalo poglavlje romana “Sesilija”, autorke Fani Barni.
Malo je poznato i o njenom ranom životu. Čak je i kasniji život obavijen velom misterije. Tako, na primjer, ne znamo od čega je umrla, a ne znamo ni kako je tačno izgledala. Jedini sačuvani portret je loše obojena skica koju je uradila njena sestra. Sa sigurnošću možemo da kažemo da se, ako izuzmemo jednu godinu koju je provela u internatu, uglavnom obrazovala kod kuće. Uprkos tome bila je izuzetno obrazovana u odnosu na žene njenog doba.
Uzaludno se nadala da će je zaprositi muškarci koji su joj se dopadali, ali kada je bračna ponuda stigla od Harisa Big-Videra ona ju je isprva prihvatila, a onda sutradan povukla svoj pristanak.
– Sve se može izdržati i istrpjeti, ali ne i brak bez ljubavi – napisala je u pismu svom nećaku.
Slavna nakon smrti
Kao spisateljica, Ostin je zarađivala veoma malo, u šta je teško povjerovati s obzirom da su njena djela i dalje čitana i prodavana. Za jedan dio knjiga uzimala je proviziju po prodatom primjerku. Druge je prodavala direktno izdavaču, te je tako za “Gordost i predrasude” dobila samo 110 funti! Takva zarada bila je divljenja vrijedna za mladu ženu s početka 19. vijeka, ali nedovoljna da se od nje nezavisno živi u višoj srednjoj klasi. Nakon što je Ostin umrla na današnji dan, 18. jula 1817. (u 41. godini), njeno malo imanje je procijenjeno na manje od 800 funti.
Godinu dana prije svoje smrti, Džejn Ostin se razboljela. U to vrijeme živjela je i radila u Vinčesteru i, sudeći po njenim pismima, smatrala je da ima reumu. Ipak, istoričari umjetnici i medicinski stručnjaci i dalje raspravljaju o njenoj preranoj smrti. Jedni smatraju da je umrla od raka, drugi od Adisonove bolesti, poremećaja nadbubrežnih žlijezda. Sahranjena je u Vinčesterskoj katedrali.
Iako su njene knjige dobro prodavane, Ostin je postala slavna tek nakon smrti. Mnoga njena pisma i spise članovi porodice su nehajno uništili, nastavivši svoje živote, i ne sluteći da bi im samo nekoliko godina kasnije mogli donijeti bogatstvo. Njena porodica sačuvala je uspomene na Džejn, srećom. Džejms Ostin Li, njen bratanac, napisao je njenu prvu biografiju 1869. godine, “Sjećanja na Džejn Ostin”. Zahvaljujući ovom opisu autorkinog života ona je prepoznata kao hroničarka džordžijanske kulture.
Ostali događaji na današnji dan
1374. – Umro italijanski pisac Frančesko Petrarka, najznačajniji preteča renesanse;
1610. – Umro italijanski slikar Mikelanđelo Merizi da Karavađo, koji je odlučno prekinuo s idealističkim shvatanjem slikarstva i orijentisao se ka naturalizmu;
1635. – Rođen engleski fizičar Robert Huk, sekretar Kraljevskog društva u Londonu, koji je usavršio barometar, teleskop i mikroskop i prvi otkrio ćelijsku strukturu biljaka. Dokazao je okretanje Zemlje i gravitaciju nebeskih tijela i autor je zakona o istezanju elastičnih tijela (“Hukov zakon”);
1887. – Rođen vođa norveških fašista Vidkun Kvisling, premijer marionetske vlade u Drugom svjetskom ratu od 1942. do 1945. Njegovo je ime postalo sinonim za izdaju;
1918. – Rođen južnoafrički pravnik i državnik Nelson Rolihlahija Mendela, predsjednik Južne Afrike i vođa Afričkog nacionalnog kongresa i borbe protiv aparthejda u toj zemlji na jugu Afrike;
1921. – Rođen prvi američki astronaut Džon Glen, koji je u kosmičkom brodu “Merkjuri-Atlas 6” 20. februara 1962. tri puta obletio oko Zemlje;
1942. – Poslije 38 dana ogorčenih borbi Nijemci i Hrvati u Drugom svjetskom ratu zauzeli planinu Kozaru u sjeverozapadnoj Bosni;
1971. – Šest emirata u Persijskom zalivu – Abu Dabi, Dubai, Šardža, Adžman, Um al Kajvajn i Fudžajra – sklopilo sporazum o osnivanju federacije Ujedinjenih Arapskih Emirata. Sporazum je stupio na snagu u decembru 1971, a u februaru 1972. federaciji se priključio i Ras al Kajma;
2015. – Umro Aleks Roko, američki filmski i televizijski glumac. Roko je igrao vlasnika kasina Moa Grina u filmu “Kum”.
Najnovije vijesti Srpskainfo i na Viberu